Η Κρήτη είναι διάσπαρτη με οικισμούς που κάποτε ερήμωσαν λόγω της αστυφιλίας ή για κάποιο άλλο λόγο, όπως βεντέτα, φυσική καταστροφή, κλπ. Ακόμη και σήμερα οι τοίχοι των σπιτιών μαρτυρούν πώς κάποτε υπήρχε ζωή εκεί. Αξίζει να γίνει αναφορά σε κάποιους από αυτούς.
Το Βορί (ή Βορρί όπως το γράφει ο πολιτιστικός σύλλογος του χωριού) είναι ένα από τα πιο μικρά χωριουδάκια της Σητείας. Βρίσκεται πάνω σχεδόν στον άξονα που ενώνει την Σητεία με τις Λιθίνες από βορά προς νότο. Το Βορί σήμερα είναι σχεδόν εγκαταλειμμένο και ελάχιστοι άνθρωποι μεγάλης κυρίως ηλικίας ζουν ακόμα στα γραφικά πετρόχτιστα σπίτια του.
Το χωριό έρημο Κάτω Βρύσες ήτανε σαν να με περίμενε από καιρό. Έτσι και στις Κάτω Βρύσσες την πιο καλά κρυμμένη γειτονιά της περιοχής. Πολλά σπίτια πρέπει να είχε κάποτε. Πολλές ψυχές, πολλές φωνές, πολλές αγωνίες αυτός ο τόπος που σήμερα αναπαύεται όπως και τόσοι άλλοι στην ορεινή Κρήτη στην αιώνια λησμονιά.
Το μικρό Βλέρωμα με τον προστάτη του τον Άη Γιάννη που ακόμα στέκει στην άκρη του σε αντίθεση με τα σπίτια του. Περπατώντας ανάμεσα στα σοκάκια του και στα χαλάσματα κάθε φορά ερχότανε στο μυαλό μου όλο και πιο έντονα η κουβέντα του φίλου μου Γιώργη Σταματάκη για όλα αυτά τα άγνωστα διαμάντια που κρύβουν οι Μέσες του Ηρακλείου: Αρχιτεκτονική του Φόβου.
Στα Αστερούσια Όρη στο νότιο τμήμα του Ηρακλείου και λίγο πριν φτάσουμε στους Παρανύμφους και στον καταρράκτη του Αμπά συναντάμε τον Αμύγδαλο. Το όνομά του το χωριό το οφείλει στις αγριαμυγδαλιές που είναι γεμάτη η περιοχή. Ο Αμύγδαλος αποτελούσε από παλιά μια κοινότητα με τους Παρανύμφους και επειδή η απόσταση που χωρίζει τους δύο οικισμούς είναι πολύ μικρή φαντάζουν σαν δυο γειτονιές του ίδιου χωριού. Σήμερα έχει ελάχιστους κατοίκους και παραμένει σχεδόν έρημο με λιγοστούς ηλικιωμένους κατοίκους.
Σε όλη την Κρήτη υπάρχουν πολλά ερειπωμένα μικρά και μεγάλα χωριά ή μετόχια. Ένα από αυτά είναι και το έρημο σήμερα Μετόχι των Σαριδάκηδων λίγο πιο πάνω από το χωριό Ροτάσι Ηρακλείου στο δρόμο που ανηφορίζει προς την Εθιά. Το Μετόχι των Σαριδάκηδων είναι από τα πλέον γραφικά της Κρήτης με μικρά πετρόχτιστα σπίτια στα οποία έμεναν οι κάτοικοί του την εποχή που έκαναν τις αγροτικές εργασίες τους στην περιοχή.
Το έρημο χωριό Αξέντι βρίσκεται σε τοποθεσία φυσικού κάλλους ανάμεσα σε γόνιμα χωράφια και δάση από δρυς ενώ η περιοχή έχει την ευλογία να έχει και αρκετές πηγές νερού. Ακόμα και σήμερα στην εκκλησία του χωριού το Άγιο Πνεύμα υπάρχει εικόνα του Αγίου Αυξεντίου να θυμίζει το παλιό όνομα της περιοχής.
Το ορεινό Σέλινο είναι μία από τις πιο πράσινες, πιο όμορφες και ταυτόχρονα πιο άγνωστες περιοχές όλης της Κρήτης. Μία από αυτές τις περιοχές που σχεδόν κανείς δεν ξέρει και δεν επισκέπτεται ποτέ αλλά και ούτε φαντάζεται ότι υπάρχουν είναι το Καλογέρου. Το Καλογέρου είναι ένα έρημο χωριό όπου κανείς πια δε ζει.