Ο Μύλος στο Γάσι
Στην κορφή ενός λόφου λίγο πάνω από το χωριό Γάσι στο Αρκαλοχώρι στην περιοχή που λέγεται ‘Στους Μύλους’’ συναντάμε ένα εντυπωσιακό ανεμόμυλο. Το σημείο που βρίσκεται ο ανεμόμυλος του Γασίου είναι το ψηλότερο όλης της περιοχής και προσφέρει μοναδική θέα στα χωριά του κάμπου του Αρκαλοχωρίου. Ο ανεμόμυλος στο Γάσι είναι ο μοναδικός που έχει επιζήσει και έχει φτάσει μέχρι τις μέρες μας από μια σειρά μύλων που είχε το σημείο αυτό όπως θυμούνται οι παλιότεροι κάτοικοι του χωριού. Το ότι υπήρχαν πολλοί ανεμόμυλοι το μαρτυρά και το τοπωνύμιο που είναι πληθυντικού αριθμού και μαρτυρά την ύπαρξη περισσότερων μύλων.
Ο ανεμόμυλος ανήκει στον τύπο του ξετροχάρη που είναι κυκλικός και έχει την δυνατότητα να περιστρέφεται ανάλογα με την φορά του ανέμου και δεν είναι σταθερός. Ο τύπος αυτού του ανεμόμυλου ήταν περισσότερο κοινός στο νομό Ηρακλείου, ενώ στο Λασίθι επικράτησε ο στενόμακρος τύπος σταθερού μύλου.
Λίγα μέτρα από το σημείο που βρίσκεται ο μύλος υπάρχουν βάσεις από παλιότερα κτίσματα και είναι πολύ πιθανόν η ευρύτερη περιοχή της κορυφογραμμής να χρησιμοποιήθηκε στην αρχαιότητα και για άλλους σκοπούς αφού από το σημείο αυτό έχει κάποιος τον έλεγχο ολόκληρης της περιοχής. Το σημείο έχει επίσης άριστη οπτική επαφή με την κορφή του λόφου του Προφήτη Ηλία, που υπήρξε με το σπήλαιο του Αρκαλοχωρίου που διαθέτει σπουδαίος λατρευτικός χώρος στην Μινωική εποχή. Στον ανεμόμυλο πλησιάζει πολύ κοντά δρόμος που φτάνει μέχρι τον αμπελώνα που βρίσκεται μπροστά του ενώ είναι ορατός από την βασική οδική αρτηρία της περιοχής, από το δρόμο δηλαδή που κατεβαίνει από το Αρκαλοχώρι στη Βιάννο.
Πηγή: Χριστόφορος Χειλαδάκης
