Η Σούγια είναι μικρός οικισμός που βρίσκεται 75χλμ νοτιοδυτικά της πόλης των Χανίων, στην έξοδο του όμορφου φαραγγιού της Αγίας Ειρήνης. Αγαπημένος προορισμός των χίπις στην δεκαετία του 70’, σήμερα είναι ένας ιδανικός προορισμός για ήρεμες διακοπές, μέσα σε ένα υπέροχο τοπίο και με όλες τις βασικές ανέσεις που παρέχει ένα τουριστικό μέρος. Στη Σούγια θα βρείτε εστιατόρια, ταβέρνες, δωμάτια, καφετέριες, ήρεμα μπαράκια, mini market, κλπ..
Μπροστά από το χωριουδάκι απλώνεται η υπέροχη μεγάλη παραλία της Σούγιας με χοντρή άμμο, πεντακάθαρα βαθειά νερά και σχετικά λίγο κόσμο. Η παραλία ξεκινά από το μικρό λιμανάκι της Σούγιας στην έξοδο του φαραγγιού Σκευρωτό και εκτείνεται στα ανατολικά για 1.5χλμ, στο σημείο που δημιουργούνται όμορφες σπηλιές. Από το λιμάνι της Σούγιας ξεκινούν καθημερινά καραβάκια για τη Χώρα Σφακίων, Παλαιόχωρα, Αγία Ρουμέλη, Λουτρό και Γαύδο.
Τι να δείτε στη Σούγια
Το όνομα της Σούγιας προέρχεται από το αρχαίο Συία και σημαίνει «μέρος των γουρουνιών» στα αρχαία, επειδή εδώ πιθανώς εκτρέφονταν χοίροι. Σήμερα δεν θα δείτε γουρούνια, αλλά θα δείτε αρκετούς από τους πρίνους που χρησιμοποιούσαν για την εκτροφή τους μέσα στο υπέροχο φαράγγι της Αγίας Ειρήνης. Επίσης, κοντά στο χωριό Μονή σώζεται μικρός λαξευτός τάφος σε σχήμα πυραμίδας, ενώ στο λόφο Κεφάλι κοντά στο Ροδοβάνι μπορείτε να επισκεφτείτε τα ερείπια της δωρικής πόλης Έλυρος, της οποίας η αρχαία Σούγια, η Συία, ήταν το επίνειο. Η Έλυρος γνώρισε περίοδο ακμής τουλάχιστον μέχρι την ελληνική κλασσική περίοδο, από το 500 έως το 350 π.Χ κι αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα αστικά κέντρα της νοτιοδυτικής Κρήτης, έχοντας πληθυσμό περίπου 16.000 κατοίκων. Είχε δικό της νόμισμα και ήταν διάσημη για την κατασκευή όπλων. Κοντά στην Σούγια βρίσκεται και η αρχαία πόλη της Λισσού, η οποία ήταν το δεύτερο λιμάνι της Έλυρου. Ήταν διάσημη για το Ασκληπιείο της και τα ιαματικά λουτρά της. Αν δεν έχετε βάρκα, ακολουθήστε το μονοπάτι Ε4 που οδηγεί στα δυτικά και θα συναντήσετε τα ερείπια της πόλης και την παραλία του Αγίου Κήρυκου μετά από 1 ώρα πεζοπορίας.
Άλλο ένα αξιοθέατο είναι η εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα, δυτικά του χωριού, που είναι κτισμένη στη θέση τρίκλιτου παλαιοχριστιανικού ναού. Ακόμη σώζονται ίχνη από τα ψηφιδωτά πατώματα του αρχαίου ναού που απεικονίζουν εικόνες από τη φύση και χρονολογούνται στον 6ο αιώνα μ.Χ. Τέλος, αν ακολουθήσετε το μονοπάτι Ε4 που οδηγεί στην Αγία Ρουμέλη (ανατολικά), θα συναντήσετε μετά από 2 ώρες πεζοπορίας το γραφικό εκκλησάκι του Αγίου Αντωνίου, μέσα σε ένα καταπράσινο κόλπο. Στην ευρύτερη περιοχή υπάρχει και το σπήλαιο του Πολύφημου, που κατά μια εκδοχή του θρύλου, ήταν το σπήλαιο που αναφέρει ο Όμηρος στην Οδύσσεια ως κατοικία του μονόφθαλμου γίγαντα Πολύφημου.
Φαράγγι Σαμαριάς 
Το Φαράγγι της Σαμαριάς είναι το μακρύτερο πεζοπορικό φαράγγι της Ευρώπης και επίσης και το πιο διάσημο. Χιλιάδες τουρίστες το καταβαίνουν με τα πόδια καθημερινά το καλοκαίρι. Για πολλούς, αυτός είναι και ο μοναδικός σκοπός της επίσκεψής τους στην Κρήτη. Το μήκος του αγγίζει τα 15χλμ και η κατάβαση του διαρκεί περίπου 4-7 ώρες, από τον Ομαλό ως την Αγία Ρουμέλη.
Παραλία Σούγιας 
Μπροστά από το χωριουδάκι της Σούγιας απλώνεται μια υπέροχη μεγάλη παραλία με χοντρή άμμο, πεντακάθαρα βαθειά νερά και σχετικά λίγο κόσμο. Η παραλία ξεκινά από το μικρό λιμανάκι της Σούγιας στην έξοδο του φαραγγιού Σκευρωτό και εκτείνεται στα ανατολικά για 1.5χλμ.
Φαράγγι Αγίας Ειρήνης 
Το μήκος του είναι 7,50 χλμ και η διάβαση του διαρκεί τρεις ώρες. Στην παραλία βρίσκεται το χωριό Σούγια με την πεντακάθαρη και πανέμορφη παραλία, όπου μπορείτε να απολαύσετε ένα αξέχαστο μπάνιο στα νερά του Λιβυκού πελάγους.
Η παραλία της Λισσού βρίσκεται στην τοποθεσία Άι-Κυρκός (Άγιος Κήρυκος) περίπου 71km νότια από τα Χανιά και 3 km δυτικά της Σούγιας, μέσα σε μια κατάφυτη κοιλάδα. Η Λισσός βρίσκεται στην θέση της αρχαίας Λισσού, η οποία ήταν επίνειο της πόλης Έλυρος, ερείπια της οποίας σώζονται στο χωριό Ροδοβάνι.
Το παράκτιο μονοπάτι που συνδέει την Σούγια προς την Αγία Ρουμέλη είναι ένα από τα πιο δύσκολα, κουραστικά, αλλά και όμορφα τμήματα του Ε4 στην Κρήτη. Το μονοπάτι ξεκινά από την αρχαία Συία (Σούγια), περνάει από την Τρυπητή και τα Δώματα, ανηφορίζει σε υψόμετρο 550m και καταλήγει στην Αγία Ρουμέλη.
Αρχαία Λισός 
Η αρχαία Λισσός, επίνειο της Ελύρου, ήταν κτισμένη σε μια μικρή κοιλάδα ανάμεσα στη Σούγια και την Παλαιόχωρα. Ήκμασε από τα Ελληνιστικά χρόνια έως και τον 9ο αιώνα, όταν καταστράφηκε από τους Σαρακηνούς. Ήταν διάσημη για το Ασκληπιείο της, όπου ασθενείς από όλη την Κρήτη έρχονταν για να θεραπευτούν από τα ιαματικά λουτρά του.
Μέσα από το φαράγγι της Λισσού διέρχεται το μονοπάτι που ενώνει τη Σούγια με την Αρχαία Λισσό. Είναι μεγάλο φαράγγι με ψηλά επιβλητικά τοιχώματα, αλλά το μονοπάτι που οδηγεί στην αρχαία Λισσό καλύπτει μικρό μέρος του και η διαδρομή ως εκεί διαρκεί μόλις μια ώρα.
Αυτή η καταπληκτική διαδρομή είναι περίπου 16 χιλιόμετρα και διαρκεί περίπου 5-6 ώρες. Το μονοπάτι είναι ξεκάθαρο και καλά σηματοδοτημένο με τα κλασικά Ε4 μαύρα και κίτρινα σημάδια. Διασχίζει τον αρχαιολογικό χώρο της Λισσού, όπου μπορείτε να βρείτε νερό από την εκεί πηγή. Δεν είναι πάρα πολύ δύσκολη, αλλά θα χρειαστείτε άφθονο νερό, προστασία από τον ήλιο και σταθερά παπούτσια.
