Φύση

Νοτιοδυτικά από το Ρωμαϊκό θέατρο της Λεύκης, σχηματίζονται οι δύο πανέμορφες παραλίτσες του Παπαλούκα, ο Άνω Παπαλούκας και ο Κάτω Παπαλούκας.

Το Κρητικό κυκλάμινο (επιστ. Cyclamen creticum) ανήκει στην οικογένεια των πριμουλιδών. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας τα κυκλάμινα λέγονται και Χοιρόψωμο, επειδή τις ρίζες του τις τρώνε τα γουρούνια. Φυτρώνουν κατά τα μέσα του φθινοπώρου, ανάμεσα σε σχισμές βράχων ή σε χαλάσματα.

Στο δρόμο που οδηγεί από την Ελούντα στη χερσόνησο της Κολοκύθας, στο σημείο που πιστεύεται ότι βρισκόταν η αρχαία πόλη Ολούς, συναντάμε τις Ενετικές αλυκές που λειτούργησαν ως το 1972. Παρατηρούμε δεκάδες δεξαμενές χωρισμένες με τοίχους μέσα στη ρηχή θάλασσα, όπου εγκλωβιζόταν νερό από τη λιμνοθάλασσα της Ελούντας.

Ο Τάφκος της Μαύρης είναι βάραθρο που βρίσκεται πάνω από το χωριό Βισταγή, σε υψόμετρο 1,450 μ. και με συνολικό εξερευνημένο βάθος τα 200 μ. με κάθετα κατεβάσματα των 50 μ. και τεράστιες αίθουσες που φτάνουν τα 1500 τμ. Εδώ υπάρχουν σκελετοί από Κρητικούς Αίγαγρους, που έχουν εξαφανιστεί από τον Ψηλορείτη από την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Η ελιά αυτή βρίσκεται στο δρόμο για Πισκοκέφαλο από τη Σητεία κι έχει ανακηρυχτεί ως μνημειακή από το Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης εξ αιτίας της ιστορικής της σημασίας. Το όνομα της το παίρνει από το ρήμα φουρκίζω, που σημαίνει πνίγω με κρέμασμα, επειδή εδώ κρεμούσαν οι Τούρκοι τους Χριστιανούς. Σήμερα η ελιά έχει υποστεί ζημιά από αυτοκίνητο που συγκρούστηκε πάνω της.

Το ζωνοδέλφινο (επιστ. Stenella coeruleoalba) αποτελεί το πιο κοινό είδος δελφινιού των ελληνικών θαλασσών. Παρατηρείται συνήθως μακριά από τις ακτές στο ανοιχτό Αιγαίο και το Ιόνιο, νότια από την Κρήτη αλλά και κοντά σε αυτές όταν τα νερά είναι πολύ βαθιά. Ζει σε κοπάδια 50-100 ατόμων και συχνά παρατηρείται μαζί με άλλα δελφίνια όπως το Κοινό δελφίνι και το Σταχτοδέλφινο.

Στη Λυγαριά Μαλεβυζίου και αρκετά κοντά στην παραλία σχηματίζονται κυρίως μετά από τις βροχές αρκετοί καταρράκτες που πλαισιώνονται από τα μοναδικά πρασινωπά πετρώματα της περιοχής. Ένα από αυτούς ξεχωρίζει καθώς έχει ύψος μεγαλύτερο των 10 μέτρων και σχηματίζει μια μικρή λιμνούλα στη βάση του, αλλά είναι πνιγμένος στη βλάστηση.

Στη μύτη του ανατολικότερου ακρωτηρίου του Κουφονησίου σχηματίζεται ένας επιβλητικός πανύψηλος βράχος με χαρακτηριστικά στρώματα πετρωμάτων. Εκατέρωθεν του βράχου αυτού σχηματίζονται μερικές πανέμορφες παραλίες με άμμο και κατά τόπους βράχια.