Κρήτη

Η μαλοτήρα (Sideritis syriaca), γνωστή κι ως τσάι του βουνού ή καλοκοιμηθιά, είναι ποώδες φυτό ή θάμνος 10-50cm που απαντάται στα υψηλά υψόμετρα της Δυτικής Κρήτης (άνω των 900m). Το είδος είναι ενδημικό της Κρήτης και η ονομασία του syriaca (αντί για cretica) προέρχεται πιθανόν από σύγχυση του βοτανολόγου που την ονομάτισε.

Το δίκταμο (Origanum dictamnus) είναι ένα ενδημικό βότανο της Κρήτης, το πιο διάσημο, το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως ως τσάι κι ως θεραπευτικό ρόφημα. Το όνομα του προέρχεται από το όρος Δίκτη (Λασιθιώτικα Όρη), αν και συναντάται και στα υπόλοιπα βουνά της Κρήτης.

Το αγαπημένο ποτό των Κρητικών, η τσικουδιά ή ρακή, προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης (ΠΓΕ), εμφανίζεται σε όλες τις εκφάνσεις της κοινωνικής ζωής των Κρητών και σε κάθε νοικοκυριό. Η τσικουδιά έχει συνδεθεί με τη φιλοξενία και την ευγένεια και συχνά μια φιλία και μια γνωριμία στην Κρήτη ξεκινά με ένα ποτηράκι τσικουδιάς. Λειτουργεί και ως μέσο επικοινωνίας ανάμεσα σε φίλους και αγνώστους.

Το μακροφύκος Polisyphonia algae αποτελεί ένα γένος θαλάσσιου φύκους που απαντάται κυρίως στην δυτική Κρήτη και στο Μπαλί Ρεθύμνου. Είναι κοκκινωπό και έχει τραγανή σάρκα, ενώ φυτρώνει πάνω σε σκληρά πετρώματα σε ρηχά νερά.

Η κτηνοτροφική παράδοση στην Κρήτη, έχει να παρουσιάσει εξαιρετικά τυριά με βάση το αιγοπρόβειο γάλα, όπως και άλλα προϊόντα γάλακτος, το γιαούρτι και τον ξινόχοντρο ..

Το κρητικό παραδοσιακό ψωμί, όπως και το παξιμάδι αντίστοιχα, αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της κρητικής κουλτούρας. Τα πρώτα δείγματα ενός απλού κρίθινου ψωμιού προέρχονται από την αρχαιότητα και τα συναντάμε στα Μινωικά ευρήματα. Αρκετοί παραδοσιακοί τρόποι παρασκευής και ψησίματος αναπαράγονται έως και στις μέρες μας, αποτελώντας ένα κομμάτι σχεδόν μυστικισμού (επτάζυμο).

Ιδιαίτερος και χαρακτηριστικός μεζές της Κρήτης είναι τα σαλιγκάρια ή αλλιώς οι χοχλιοί. Ψήνονται με διάφορους τρόπους, με χόντρο , γιαχνί με πατάτες και κολοκύθια, τηγανητοί ή μπουμπουριστοί.

Οι Κρητικοί κατανάλωναν περισσότερο αρνί και κατσίκι και λιγότερο μοσχαρίσιο και χοιρινό κρέας. Η φύση της κτηνοτροφικής δραστηριότητας και το γεωφυσικό ανάγλυφο του νησιού ευνοούσε την εκτροφή μικρών ζώων, που βοσκούσαν κυρίως στους ορεινούς του όγκους. Η παραδοσιακή κτηνοτροφία βασίζεται στον πλούτο και στη θρεπτική αξία των γηγενών και ενδημικών βοτάνων με τα οποία τρέφονται τα ζώα και παράγουν υψηλής ποιότητας κρέας και γάλα, για το οποίο είναι περήφανοι οι Κρητικοί.