Παραλία Μάταλα
Τα Μάταλα βρίσκονται 68 χλμ νοτιοδυτικά του Ηρακλείου, στην περιφέρεια του χωριού Πιτσίδια, στο σημείο που ο εύφορος κάμπος της Μεσαράς συναντάει τα άνυδρα Αστερούσια Όρη. Είναι ένας από τους πιο δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς της Κρήτης και σίγουρα η πιο διάσημη παραλία του νότιου Ηρακλείου. Είναι ταυτισμένη με τις λαξευμένες σπηλιές, τους χίπηδες της δεκαετίας του ’70 αλλά και τη θρυλική ταινία «Η θεία μου η Χίπισσα» με τη Ρένα Βλαχοπούλου. Βρίσκονται κοντά στην Φαιστό, το δεύτερο σημαντικότερο παλάτι των Μινωϊτών, της οποίας και αποτέλεσαν και λιμάνι. Αργότερα, επί Ρωμαίων, έγιναν λιμάνι της Γόρτυνας.
Τα Μάταλα βρίσκονται στην έξοδο μιας μικρής κοιλάδας που περικλείεται στα βόρεια από το ύψωμα Νήσος και στα νότια από το ύψωμα Καστρί, με ωραία θέα στα νησιά Παξιμάδια. Μπροστά στον κόλπο υπάρχει μια υπέροχη αμμουδιά μήκους 300μ, με ψιλό χαλικάκι, και πεντακάθαρα βαθιά νερά. Ο βυθός έχει πλάκα στο κέντρο της παραλίας και τα κύματα, όταν φυσάει δυτικός άνεμος, είναι πολύ μεγάλα και εντυπωσιακά. Στη βόρεια πλευρά της παραλίας υπάρχει μια μεγάλη φυσική σπηλιά από την κορυφή της οποίας κάποιοι πολύ τολμηροί κάνουν βουτιές. Η παραλία είναι πολύ καλά οργανωμένη, με ομπρέλες, τουαλέτες, ντουζιέρες, ναυαγοσώστη, πρώτες βοήθειες, γήπεδα beach volley, snack bars, θαλάσσια σπορ, εκδρομικά καϊκάκια κλπ. Επίσης, το τμήμα της παραλίας μπροστά από το κάμπινγκ των Ματάλων καλύπτεται από αλμυρίκια. Τα βράδια, τα μπαράκια και οι ταβέρνες της παραλίας γεμίζουν από κόσμο, τόσο ντόπιους όσο και ξένους.
Οι σπηλιές των Ματάλων
Το πιο διάσημο αξιοθέατο της περιοχής είναι οι λαξευμένες σπηλιές στον μαλακό λευκό πορώλιθο βόρεια της παραλίας, τόσο πάνω όσο και κάτω από το επίπεδο της θάλασσας. Οι σπηλιές λαξεύτηκαν πριν από χιλιάδες χρόνια και αποτέλεσαν τάφους της Ρωμαϊκής και της Χριστιανικής Περιόδου. Ωστόσο, πολλές από αυτές έχουν δωμάτια, σκάλες, κρεβάτια ή παράθυρα, γεγονός που υποδηλώνει ότι σε κάποια φάση ίσως λειτούργησαν κι ως κατοικίες. Στις σπηλιές των Ματάλων βρήκαν τον παράδεισο τους οι χίπις τις δεκαετίες του ’60 και του ’70, όταν μαζεύονταν κατά εκατοντάδες για να εκφραστούν ελεύθερα, να χαρούν τον έρωτα και να δημιουργήσουν. Σήμα κατατεθέν των χίπις ήταν τα δύο δάκτυλα της νίκης, συνοδευόμενα με τη φράση «Peace Man». Τότε τριγύρω δεν υπήρχε απολύτως τίποτα, παρά ένα μικρό ψαροχώρι που εξυπηρετούσε τους κατοίκους των Πιτσιδίων. Τα Μάταλα έγιναν τόσο δημοφιλή στους χίπις που προσέλκυσαν διάσημες προσωπικότητες όπως η Joni Mitchell (έχει και τραγούδι για τα Μάταλα, το Carey), ο Bob Dylan, η Janis Joplin, η Joan Baez κι ο Cat Stevens. Ωστόσο, όλα αυτά σταμάτησαν απότομα κατά τη διάρκεια της Χούντας, όταν ο Μητροπολίτης Γορτύνης και Αρκαδίας εξεδίωξε τους «επαίσχυντους» χίπις. Τότε τα παιδιά των λουλουδιών σκορπίστηκαν σε άλλες περιοχές της Κρήτης (Πρέβελη, Πλακιάς, Λέντας, Βάι, Παλαιόχωρα, κ.α.), αλλά οι περισσότεροι έφυγαν στην Ίο, συνεχίζοντας την ελεύθερη ζωή τους. Τα Μάταλα έπαψαν από τότε για καιρό να έχουν κόσμο και η Αρχαιολογική Υπηρεσία σφράγισε το χώρο με τις σπηλιές και τον κήρυξε προστατευόμενο. Τις τελευταίες δεκαετίες, η περιοχή έχει αναπτυχθεί ραγδαία και δεν θυμίζει σε τίποτα την ατμόσφαιρα εκείνης της εποχής. Σήμερα θα δείτε χιλιάδες κόσμο να απολαμβάνει το μπάνιο του στην παραλία, περιτριγυρισμένη από μικρά ξενοδοχεία, και πολλούς να αναπολούν τις περασμένες στιγμές. Οι σπηλιές είναι επισκέψιμες ως αρχαιολογικός χώρος.
Κατά μήκος των ακτών υπάρχουν και άλλες σπηλιές, φυσικές, οι οποίες είναι επισκέψιμες με βάρκες. Επίσης, στην τριγύρω περιοχή έχουν βρεθεί πολλά αρχαιολογικά ευρήματα και ναυάγια. Το ακρωτήριο βόρεια από τα Μάταλα έχει ταυτιστεί από κάποιους με το ακρωτήριο Νύσος και το σημείο που ναυάγησαν τα πλοία του Μενέλαου (Οδύσσεια). Νοτιοανατολικά του χωριού, υπάρχουν τα ερείπια ενός αρχαίου ναού και κοντά στην παραλία μια μαρμάρινη λάρνακα. Επίσης, από την άλλη μεριά του χωριού, πάνω στο ύψωμα Καστρί, υπάρχουν τα ερείπια ενός φρουρίου, που λέγεται Κούλε, και τα ερείπια μιας φρυκτωρίας, σημείου δηλαδή που άναβαν φωτιά για να μεταδίδουν σήματα. Τέλος, μέσα από το βράχο ξεπροβάλει η παλιά εκκλησία της Παναγίας, η οποία χρησιμοποιήθηκε ως κατακόμβη κατά τη διάρκεια των Χριστιανικών Διωγμών.
