Μονή Καψά
Η Μονή του Αγίου Ιωάννη του Καψά βρίσκεται 9χλμ ανατολικά του Μακρύγιαλου, κοντά στο Γούδουρα. Το μοναστήρι είναι μετόχι της μονής Τοπλού κοντά στη Σητεία και είναι αφιερωμένο στην Αποτομή της Τιμίας Κεφαλής του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, που εορτάζει στις 29 Αυγούστου.
Η μονή Καψά είναι κτισμένη σαν φρούριο σε μια απότομη βραχώδη πλαγιά πάνω από τη θάλασσα, στην έξοδο του όμορφου φαραγγιού των Περβολακίων. Μπροστά της υπάρχει η όμορφη βοτσαλωτή παραλία του Καψά.
Σε μια σπηλιά δίπλα στο μοναστήρι ασκήτεψε ο Ιωσήφ Γεροντογιάννης όταν έχασε την κόρη του. Τότε στράφηκε στο Θεό και απαρνήθηκε τον πρότερο ασεβή του βίο. Λέγεται ότι έκανε πολλά θαύματα, έβλεπε θεϊκές οπτασίες, περπατούσε πάνω στη θάλασσα μέχρι το απέναντι Κουφονήσι και ότι θεράπευε με τη βοήθεια τού θεού από κάθε αρρώστια. Μάλιστα οι μαρτυρίες για τα θαύματα του είναι πολλές. Ο Όσιος Ιωσήφ Γεροντογιάννης τιμάται στις 7 Αυγούστου.
Χρονολόγιο
- 13ος αιώνας: Ιδρύεται η μονή
- 1471: Η μονή καταστρέφεται από πειρατές και η περιοχή ερημώνει
- 15ος αιώνας: Η περιοχή ξανακατοικείται από ιδιώτες, ανάμεσα τους κι ο Ενετός Giovanni Capsas (εξ ου και το όνομα). Η μονή παραμένει κατεστραμμένη, εκτός από μια μικρή Εκκλησία κτισμένη στο βράχο.
- 1841: Ο μοναχός Ιωάννης Βιτσέντζος ή Ιωσήφ Γεροντογιάννης μένει στο σπήλαιο δίπλα στη μονή και αρχίζει την αναστήλωση της Μονής. Τη κάνει διάσημη με τα θαύματα του και το έργο του.
- 1861: Προστίθεται το κλίτος της μονής που είναι αφιερωμένο στην Αγία Τριάδα.
- 1869: Ο Μηνάς Χατζής από το Λασίθι κατασκευάζει το τέμπλο της μονής
- 1874: Πεθαίνει ο Γεροντογιάννης, που σήμερα τιμάται ως ο Όσιος Ιωσήφ Γεροντογιάννης (7 Αυγούστου).
- Τέλη 19ου αιώνα: Ο συνονόματος εγγονός του Γεροντογιάννη συνεχίζει το έργο του παππού του κατασκευάζοντας νέα κελιά και φέρνοντας νερό στη Μονή.
- 1941: Στη μονή κρύβονται από τους Γερμανούς κατακτητές διάφοροι σύμμαχοι αντιστασιακοί (Άγγλοι και Έλληνες).
- 1943: Μετά από διαταγή των Γερμανών, ο ηγούμενος Ιλαρίων Συντυχάκης εκκενώνει την μονή.
- 1945: Οι μοναχοί επιστρέφουν στη μονή Καψά.
