Παρελθόν

Το χωριό Άγιος Στέφανος Σητείας ή Γρα, που βρίσκεται ανάμεσα στον Πεύκο και το Σταυροχώρι, είναι κτισμένο σε έναν ψηλό λόφο, πάνω στον οποίο υπάρχει ένα ύψωμα που οι ντόπιοι ονομάζουν Κάστελλο ή Φορτέτζα. Στον λόφο αυτό υπάρχουν τα ερείπια ενός Ενετικού φρουρίου.

Ο υστερομινωικός οικισμός του Βροντά βρίσκεται σε πανοραμική θέση, 2km νότια του Καβουσίου Ιεράπετρας. Κατοικήθηκε μετά την δύση του Μινωϊκού Πολιτισμού από Μινωίτες που αποσύρθηκαν στις κορυφές των Κρητικών βουνών για να προστατευτούν από τις απειλές των νέων Δωρικών φύλων που κατέλαβαν την Κρήτη.

Η Αχλάδα είναι ένα από τα πιο κοντινά στην πόλη του Ηρακλείου χωριά. Το όνομά του είναι φυτωνυμικό και το παίρνει από το δέντρο της αγριαχλαδιάς που στην περιοχή το λένε και αχλάδα ή αγκούτσακα και το συναντάμε αυτοφυές σε πολλά σημεία γύρω από το χωριό. Η Αχλάδα είναι χτισμένη στην κορφή ενός οχυρού λόφου ψηλά πάνω από τον κόλπο της Αγίας Πελαγίας.

Στο βραχώδη λόφο Παπούρι Καλόκαμπου που βρίσκεται βορειοανατολικά της παραλίας της Τρυπητής, ψηλά πάνω από την ταβέρνα, έχουν βρεθεί ερείπια ενός πρωτομινωικού οικισμού. Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν το 1986-88 από τον Αντώνη Βασιλάκη. Επίσης νοτιότερα βρέθηκε θολωτός τάφος του 2800-2000πΧ.

Ο τάφος διατηρείται σε άριστη κατάσταση, είναι καλοσυντηρημένος και αρκετά καθαρός. Έχει αρκετά μακρύ διάδρομο εισόδου ενώ το εσωτερικό του είναι αρκετά ευρύχωρο και η πυραμιδοειδής οροφή του είναι αρκετά εντυπωσιακή. Το εντυπωσιακότερο στοιχείο του ταφικού συγκροτήματος όμως είναι ο τεράστιος λαξευτός βράχος.

Ο Υστερομινωϊκός οικισμός του Κάστρου βρίσκεται πάνω σε απόκρημνο λόφο 3km νότια του Καβουσίου, στον οποίο οδηγεί αρχαίο μονοπάτι. Η θέα στον κόλπο του Μιραμπέλου, στο άγριο φαράγγι του Μέσωνα, τα βουνά της Μαλαύρας και το νησί της Ψείρας είναι μοναδική.

Στην επαρχία Μυλοποτάμου, μια από τις πιο ορεινές στην Κρήτη, υπήρχαν δύο Ενετικά φρούρια (καστέλια). Ένα από αυτά βρισκόταν στο χωριό Πάνορμο, ενώ το άλλο κοντά στον Άγιο Μάμα.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο του Αγίου Νικολάου ιδρύθηκε το 1970 και φιλοξενεί ευρήματα από την νεολιθική εποχή, την Μινωική εποχή και μέχρι τους ελληνορωμαϊκούς χρόνους που προέρχονται από το νομό Λασιθίου.