Πόλεις

Ο Κάτω Άη Γιώργης στο χωριό Κρούστας Μιραμπέλου χρονολογείται από τον 13ο αιώνα και ονομάζεται έτσι για να ξεχωρίζεται από το νεώτερο ναό που βρίσκεται παραδίπλα. Είναι μονόχωρος και καμαροσκέπαστος, με εντυπωσιακά Ενετικές ανάγλυφες παραστάσεις στα ανοίγματά του. Εσωτερικά σώζονται λίγες τοιχογραφίες, ανάμεσα στις οποίες διακρίνουμε τους Ιεράρχες, τη Γέννηση του Ιησού, τη Βαϊοφόρο κα.

Ο κοιμητηριακός ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου στο Αρκαλοχώρι είναι σταυροειδής με το κύριο κλίτος χαμηλότερο από το κάθετο. Επίσης υπάρχει νάρθηκας με θόλο. Ο ναός φέρει τοιχογραφίες του 13ου αιώνα (οι τοιχογραφίες του νάρθηκα είναι του 14ου αιώνα).

Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο της Κριτσωτοπούλας βρίσκεται στο χωριό Κριτσά, της επαρχίας Μιραμπέλλου, και στεγάζεται στο αυθεντικό σπίτι της Ροδάνθης (Κριτσωτοπούλας), αναβιώνοντας τη συγκλονιστική της ιστορία.

Ο ναός του Αγίου Γεωργίου της Γρότα (Grotta) είναι μικρός μονόχωρος ναός που βρίσκεται σε στενό αδιέξοδο στην παλιά πόλη του Ρεθύμνου και χρονολογείται στον 16ο αιώνα. Η ταύτιση του σημερινού ναού με τον ομώνυμο ναό των Ενετικών αρχείων δεν είναι βέβαιη, καθώς στην πόλη υπήρχαν τρεις ναοί αφιερωμένοι στον Άγιο Γεώργιο.

Κοντά στην Αγία Ρουμέλη υπάρχουν δύο καμαρωτά πέτρινα γεφύρια. Το μεγαλύτερο είναι ένα Ενετικό πέτρινο τοξωτό γεφύρι που έχει μείνει αποκλεισμένο μέσα στο ρέμα, με τις δύο πλευρές του κατεστραμμένες. Ακόμη μπορούμε να διακρίνουμε ένα βοηθητικό τόξο, το οποίο έχει επιχωματιστεί από τα φερτά υλικά του ποταμού. Λίγα μέτρα παραπάνω υπάρχει ένα ακόμη μικρότερο, εξισου κατεστραμμένο.

Μέσα στη Κριτσά, στην τοποθεσία Αμπέλα, υπάρχουν τα ερείπια ενός μικρού μεσαιωνικού πύργου με καμάρα. Προφανώς ο πύργος αυτός χρησιμοποιήθηκε για την επίβλεψη των σοδειών της περιοχής, αλλά και τον έλεγχο του περάσματος προς το χωριό.

Η Παλαιοχριστιανική Βασιλική της Αγίας Σοφίας βρίσκεται νότια του Πανόρμου και αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες παλαιοχριστιανικές βασιλικές της Κρήτης με μήκος 54μ. και πλάτος 23μ.. Η Βασιλική ανασκάφηκε το 1948 από τους Κ. Καλοκύρη και Ν. Πλάτωνα και κτίστηκε τον 5-6ο αιώνα, όπως άλλωστε οι περισσότερες παραθαλάσσιες βασιλικές της εποχής.

Πολύ κοντά στην παραλία της Κολοκύθας βρίσκονται τα ερείπια Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής του 5-6ου αιώνα που ήρθε στο φως το 1971 από τον αρχαιολόγο Μανώλη Μπορμπουδάκη. Δίπλα υπάρχει μια υπέροχη παραλίτσα. Τα διάσπαρτα σπασμένα κομμάτια και η κατάσταση της Βασιλικής οδηγούν στο συμπέρασμα ότι καταστράφηκε βίαια μετά από επιδρομή πειρατών ή κατακτητών στην περιοχή.