Πόλεις

Ο κοιμητηριακός ναός του χωριού Αρχοντικό Μονοφατσίου είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Ενώ ο εξωτερικός χώρος δεν μας προδιαθέτει, το εσωτερικό εντυπωσιάζει με τον Βυζαντινό τοιχογραφικό διάκοσμο που βρίσκεται σε σχετικά καλή κατάσταση.

Ο ναός των Αγίων Αποστόλων αποτελεί το στολίδι και το καμάρι των κατοίκων της γειτονιάς του Λυγαρά στο Καβούσι λόγω της παλαιότητάς του και των μοναδικής ομορφιάς αγιογραφιών που έχει. Πρόκειται για ένα μονόχωρο καμαροσκέπαστο και πραγματικά κατάγραφο ναό που χρονολογείται ανάμεσα στο 1200 -1250.

Στο βόρειο άκρο του κάμπου του Καστελίου, ανάμεσα στα χωριά Σκλαβεροχώρι και Αποστόλοι Πεδιάδος Ηρακλείου βρίσκεται η Παναγία Κερά. Η πρόσβαση είναι πάρα πολύ εύκολη γιατί είναι πάνω στο δρόμο από όπου και φαίνεται. Υπάρχει και κατατοπιστική πινακίδα που μας ενημερώνει ότι ο ναός είναι του 14ου αιώνα μ.Χ.

Στη γειτονιά Καβαλαριά στο Αρμί των Ανωγείων Μυλοποτάμου βρίσκεται ο επιβλητικός δίκλιτος ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου και των Εισοδίων της Παναγίας. Στο εσωτερικό του υπάρχει εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο με ανάγλυφες λεπτομέρειες. Το νότιο κλίτος φέρει τοιχογραφικό διάκοσμο των αρχών του 14ου αιώνα.

Ο ναός αυτός πέρα από την όποια λαογραφική αξία έχει αφού εκεί είχανε επιλέξει οι ντόπιοι να θάβουν τα αβάπτιστα παιδιά τους έχει και πολύ σημαντικά αξία και ιστορία σαν ναός. Πρόκειται για ένα μονόχωρο, καμαροσκέπαστο καθαρά βυζαντινό ναό ο οποίος είναι πολύ πιθανόν να προηγείται της Βενετοκρατίας στην Κρήτη κρίνοντας από τα κεραμικά τούβλα που έχουν χρησιμοποιηθεί για το στόλισμα και το στερέωμα στην εξωτερική πλευρά του κυλίνδρου του ιερού βήματος

Ανάμεσα στο Λουτρό Σφακίων και τη διάσημη παραλία Γλυκά Νερά συναντάμε το ασβεστοβαμμένο ξωκλήσι του Τιμίου Σταυρού, με μεγάλα τραπέζια που μαρτρούν ότι εδώ γίνεται μεγάλο πανηγύρι στις 14 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο. Στο σημείο του ναού υπήρξε μικρό φρούριο.

Λίγο μετά τον Ασώματο Αρχανών συναντάμε την τοποθεσία Πετσιλιανά, γνωστή για το ναό του Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Κάτω από τα αιωνόβια πλατάνια, τους δρυγιάδες και τα κυπαρίσια ρέει το νερό από τις πηγές και κατηφορίζει στις Αρχάνες, σχηματίζοντας αρκετούς καταρράκτες.

Το Λαογραφικό και Ιστορικό Μουσείο Νεάπολης στεγάζεται από το 2016 στο κτίριο του πρώτου Γυμνασίου της Νεάπολης και φορέας διαχείρισής του είναι η Πολιτιστική Λαογραφική Εταιρεία Απάνω Μεραμπέλλου. Η έκθεσή του αποτελείται από κειμήλια της πολιτισμικής παράδοσης της επαρχίας Μεραμβέλου που αφορούν την καθημερινή ζωή μετά τον 19ο αιώνα.