Στη Δυτική Κρήτη, όπου οι βροχοπτώσεις είναι περισσότερες, συναντάμε συχνά νερόμυλους όπου άλεθαν παλιά τα σιτηρά. Ωστόσο, η έλλειψη τρεχούμενου νερού στην Ανατολική Κρήτη, έστρεψε τους κατοίκους στην εκμετάλλευση του ανέμου. Έτσι, στην Ανατολική Κρήτη συναντάμε πολλές συστάδες από ανεμόμυλους, τα μυλοτόπια. Το μυλοτόπι της Αμπέλου στο Οροπέδιο Λασιθίου είναι το μεγαλύτερο στην Ελλάδα, ενώ πολλά μυλοτόπια συναντάμε στο ορεινό Μιραμπέλο. Εκτός από το άλεσμα των σιτηρών, η ανάγκη άντλησης νερού για την άρδευση των μεγάλων καλλιεργούμενων περιοχών ώθησε τους Λασιθιώτες να εμπνευστούν την κατασκευή ελαφριών ανεμόμυλων για να αντλούν νερό από πηγάδια, που ακόμη και σήμερα γυρνούν στα οροπέδια του Λασιθίου και της Ζίρου.
Το Οροπέδιο Λασιθίου στα μέσα του προηγούμενου αιώνα διέθετε περίπου 12.000 μεταλλικούς ανεμόμυλους, όντας το πρώτο μεγάλο αιολικό πάρκο στον κόσμο με ισχύ περίπου 5MW.
Ο Μύλος του Γαζέπη 
Ο Μύλος του Γαζέπη βρίσκεται κοντά στο χωριό Νιπιδιτός κι έχει κηρυχθεί προστατευόμενο μνημείο από την Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων. Εδώ ο Μαθιός Αποστολάκης από το Νιπιδιτό, που είχε το παρατσούκλι Gazep (δηλαδή «αντιδραστικός»), στα μέσα του 19ου αιώνα έκτισε έναν ανεμόμυλο. Στη συνέχεια πέρασε στα χέρια του γιου του Μιχάλη και μετά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο κληρονομήθηκε σε κάποιον Καλούδη.
Στην κορφή ενός λόφου λίγο πάνω από το χωριό Γάσι στο Αρκαλοχώρι στην περιοχή που λέγεται ‘Στους Μύλους’’ συναντάμε ένα εντυπωσιακό ανεμόμυλο. Το σημείο που βρίσκεται ο ανεμόμυλος του Γασίου είναι το ψηλότερο όλης της περιοχής και προσφέρει μοναδική θέα στα χωριά του κάμπου του Αρκαλοχωρίου. Ο ανεμόμυλος στο Γάσι είναι ο μοναδικός που έχει επιζήσει και έχει φτάσει μέχρι τις μέρες μας από μια σειρά μύλων που είχε το σημείο αυτό όπως θυμούνται οι παλιότεροι κάτοικοι του χωριού.
Ένα μικρό μυλοτόπι βρίσκεται νότια από το χωριό Χαρασό. Εκεί στέκουν ακόμα και σήμερα τρεις ανεμόμυλοι στη σειρά. Σε αυτό συναντάμε τον πιο σπάνιο τύπο ανεμόμυλου που υπήρχε στην Κρήτη. Τον εντελώς κυκλικό που γυρίζει με όλους τους ανέμους και ονομάζεται Ξετροχάρης.
Βόρεια από το Μοχό στέκουν ακόμα και σήμερα κόντρα στο πείσμα του καιρού 5 ανεμόμυλοι στη σειρά. Σε αυτό μυλοτόπι συναντάμε και τους δύο τύπους ανεμόμυλου που υπήρχαν στην Κρήτη. Τον εντελώς κυκλικό που γυρίζει με όλους τους ανέμους και ονομάζεται Ξετροχάρης και τον πιο συνηθισμένο που γυρίζει μονάχα με ένα συγκεκριμένο άνεμο που ονομάζεται Αξετροχάρης ή Μονόμπαντος ο οποίος έχει σχήμα μακρόστενο με στρογγύλη στη μία του άκρη όπου βρίσκεται ο μύλος.
Βόρεια στην πλαγιά πάνω από το χωριό Νικηθιανό Μεραμπέλου και ακριβώς δίπλα στην Εθνική Οδό συναντάμε ένα από τα πιο εντυπωσιακά μυλοτόπια της Κρήτης. Εκεί στέκουν ακόμα και σήμερα κόντρα στο πείσμα του καιρού πολλοί ανεμόμυλοι στη σειρά. Άλλοι σώζονται σε καλή κατάσταση και άλλοι μισογκρεμισμένοι.
Ανατολικά από το χωριό Λίμνες, κοντά στην Εθνική Οδό και στον πολύ παλιό ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, συναντάμε δύο από τα μυλοτόπια του Μιραμπέλου. Και στα δύο μυλοτόπια υπάρχουν ακόμα και σήμερα κόντρα στο πείσμα του καιρού έξι ανεμόμυλοι στη σειρά (συνολικά δώδεκα), μισογκρεμισμένοι.
Το πρώτο μυλοτόπι βρίσκεται στην περιοχή που ονομάζεται ‘’στους Παλιόμυλους’’ ψηλά πάνω από το χωριό Πινές. Το δεύτερο βρίσκεται πολύ κοντά στο χωριό σε προνομιακή θέση με απίστευτη θέα στη λιμνοθάλασσα της Ελούντας στην περιοχή Βορινά που είναι βορείως των οικισμών.
Λίγο έξω από το χωριό Γωνιές Μαλεβιζίου στο δρόμο που οδηγεί στο όμορφο χωριό Καμαράκι με τα 2 υπέροχα σπήλαιά του συναντάμε τον Παλιόμυλο. Ο Παλιόμυλος είναι ένας από τους πολλούς νερόμυλους που κάποτε κοσμούσαν τις ρεματιές ολόκληρης της Κρήτης και άλεθαν τα σιτηρά μετατρέποντάς τα σε αλεύρι.
