Αρχιτεκτονική

Κοντά στο χωριό Δεμάτι υπάρχει μια υπέροχη καμαρωτή γέφυρα, από τις ωραιότερες στην Κρήτη, που κτίστηκε από τους κατοίκους της περιοχής για να διασχίζουν το μεγαλύτερο ποταμό της Κρήτης, τον Αναποδάρη.

Δημιούργημα των ανθρώπων στην αγκαλιά της φύσης, ο Βενετσιάνικος μοναστηριακός νερόμυλος του Στύλου, ήταν ο μεγαλύτερος νερόμυλος της Κρήτης με 5 στόμια εξόδου του νερού και ο μοναδικός που λειτουργούσε με βαγένια τα οποία έφερναν το νερό στις φτερωτές αξιοποιώντας στο έπακρο τον ποταμό Κοιλιάρη (ή Κυλιάρη).

Κοντά στα χωριά Επισκοπή και Μουρτζανά Μυλοποτάμου, σε μια καταπράσινη κοιλάδα, στέκονται ακόμη τα ερείπια από τα σπίτια και τους νερόμυλους του χωριού Μούσες ή Μούσι. Στο χωριό αυτό συναντάμε τους πέντε νερόμυλους που εκμεταλεύονταν τα άφθονα νερά της περιοχής. Εδώ έφερναν τα σιτηρά τους για άλεσμα οι κάτοικοι των τριγύρω χωριών, ως την δεκαετία του 1950, που η σύγχρονη τεχνολογία παραγκώνισε τον παραδοσιακό τρόπο αλέσματος.

Πάνω από το χωριό Γωνιές Μαλεβιζίου συναντάμε τον όμορφο ανεμόμυλο του Μανουσάκη, που κτίστηκε το 1904 για το άλεσμα των σιτηρών. Ο αναστηλωμένος μύλος, πλήρως λειτουργικός, έπαυσε την εμπορική του λειτουργία το 1988, καθώς δε μπόρεσε να υπερνικήσει τις τεχνολογικές εξελίξεις των καιρών.

Στην περιοχή της Φορτέτσας Ηρακλείου συναντάμε μια σωζόμενη υδατογέφυρα που ανήκε στο τεράστιο Ενετικό υδραγωγείο των 15χλμ που ξεκινούσε από το Γιούχτα και μετέφερε νερό ως τη Κρήνη των Λεόντων, στο κέντρο του Ηρακλείου. Πάνω στην καμάρα υπάρχει Ενετικό έμβλημα και επιγραφή.

Στην περιοχή της Φορτέτσας Ηρακλείου συναντάμε μια σωζόμενη υδατογέφυρα που ανήκε στο τεράστιο Ενετικό υδραγωγείο των 15χλμ που ξεκινούσε από το Γιούχτα και μετέφερε νερό ως τη Κρήνη των Λεόντων, στο κέντρο του Ηρακλείου. Πάνω στην καμάρα υπάρχει Ενετικό έμβλημα και επιγραφή.

Ένα από τα πιο όμορφα και γραφικά μιτάτα στην Κρήτη είναι το Μιτάτο του Κακιώρου. Το μιτάτο αυτό το συναντάμε στο Λιβαδιώτικο Αόρι ψηλά πάνω από το χωριό Λιβάδια Μυλοποτάμου στη Ρεθυμνιώτικη πλευρά του Ψηλορείτη. Βρίσκεται ακριβώς πάνω στο δρόμο που οδηγεί από τα Λιβάδια στο Λάκκο του Μυγερού και περίπου ένα χιλιόμετρο πριν από αυτόν. Βρίσκεται χτισμένο στα 1500 περίπου μέτρα υψόμετρο και αποτελεί ένα από τα ψηλότερα μιτάτα στην Κρήτη.

Το πρώτο μυλοτόπι βρίσκεται στην περιοχή που ονομάζεται ‘’στους Παλιόμυλους’’ ψηλά πάνω από το χωριό Πινές. Το δεύτερο βρίσκεται πολύ κοντά στο χωριό σε προνομιακή θέση με απίστευτη θέα στη λιμνοθάλασσα της Ελούντας στην περιοχή Βορινά που είναι βορείως των οικισμών.