Αρχιτεκτονική

Το πέτρινο μονότοξο γεφύρι του Λαχανά κτίστηκε τον 19ο αιώνας για να εξυπηρετήσει όσους ήθελαν να διασχίσουν τα ορμητικά νερά του ποταμού Ρίχτη. Σύμφωνα με μαρτυρίες, εδώ γράφτηκε μια τραγική ιστορία.

Αντίθετα με το συνηθισμένο κτίσιμο των μύλων στις βουνοπλαγιές, στην Ελούντα υπάρχουν τρεις ανεμόμυλοι δίπλα στη θάλασσα, στο σημείο που υπάρχει το κανάλι της Ελούντας. Όλοι τους ανήκουν στον τύπο του Ξετροχάρη, ο οποίος είναι εντελώς κυκλικός και γυρίζει ανάλογα με την κατεύθυνση του ανέμου.

Η Ελληνική Καμάρα είναι μονότοξη γέφυρα που κτίστηκε στους Ελληνιστικούς χρόνους, αλλά έχει υποστεί μεταγενέστερες προσθήκες (Ενετικές και Οθωμανικές). Το όνομα προέρχεται από το Ελληνι(στι)κή Καμάρα ή από τον Έλληνα Μάρκο που λέγεται ότι τοποθέτησε το κλειδί (κεντρική πέτρα). Το άνοιγμα του τόξου της είναι 11,1μ. το ύψος 8,4μ. και το πλάτος της 3μ.

Ένα μέρος ιδιαίτερου ενδιαφέροντος στο Γαβαλοχώρι είναι τα 24 Ενετικά Πηγάδια. Βρίσκονται περίπου 1 χλμ έξω από το χωριό, λίγο πριν το νεκροταφείο του χωριού. Αυτά τα πηγάδια έπαιξαν σπουδαίο ρόλο στη κοινωνία του Γαβαλοχωρίου τόσο κατά τη περίοδο της Ενετοκρατίας όσο και αργότερα.

Η Αχλάδα είναι ένα από τα πιο κοντινά στην πόλη του Ηρακλείου χωριά. Το όνομά του είναι φυτωνυμικό και το παίρνει από το δέντρο της αγριαχλαδιάς που στην περιοχή το λένε και αχλάδα ή αγκούτσακα και το συναντάμε αυτοφυές σε πολλά σημεία γύρω από το χωριό. Η Αχλάδα είναι χτισμένη στην κορφή ενός οχυρού λόφου ψηλά πάνω από τον κόλπο της Αγίας Πελαγίας.

Το έρημο χωριό Αξέντι βρίσκεται σε τοποθεσία φυσικού κάλλους ανάμεσα σε γόνιμα χωράφια και δάση από δρυς ενώ η περιοχή έχει την ευλογία να έχει και αρκετές πηγές νερού. Ακόμα και σήμερα στην εκκλησία του χωριού το Άγιο Πνεύμα υπάρχει εικόνα του Αγίου Αυξεντίου να θυμίζει το παλιό όνομα της περιοχής.

Πάνω στο Ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 που συνδέει τις Αλώνες με τον Άγιο Κωνσταντίνο, σε λόφο με πρίνους κοντά στο χωριό Μούνδρος, συναντάμε τον εγκαταλελειμμένο οικισμό Νησί. Τα χαλάσματα του οικισμού μαρτυρούν την σπουδαία του ιστορία, καθώς συναντάμε όμορφα σπίτια και σημαντικούς ναούς. Μέσα στον οικισμό υπάρχει ο ναός του Αγίου Γεωργίου, ενώ λίγα μέτρα παραέξω υπάρχει ο ναός της Παναγίας της Νησιανής.

Στο οροπέδιο Λασιθίου αναπτύχτηκε την δεκαετία του 1950 και μετά, το πρώτο, το μεγαλύτερο και ομορφότερο αιολικό πάρκο του κόσμου με 13.000 περίπου ανεμόμυλους, συνολικής εγκαταστημένης ισχύος πάνω από 5 MW.