Αρχιτεκτονική

Ένα όμορφο κι άγνωστο πέτρινο γεφύρι με ένα τόξο που γεφυρώνει τις δύο όχθες του Πλατύ Ποταμού ανάμεσα στα χωριά Ορνέ και Αγία Παρασκευή, η οποία κάποτε συνέδεε την επαρχία του Αγίου Βασιλείου με την επαρχία Αμαρίου.

Το μικρό Βλέρωμα με τον προστάτη του τον Άη Γιάννη που ακόμα στέκει στην άκρη του σε αντίθεση με τα σπίτια του. Περπατώντας ανάμεσα στα σοκάκια του και στα χαλάσματα κάθε φορά ερχότανε στο μυαλό μου όλο και πιο έντονα η κουβέντα του φίλου μου Γιώργη Σταματάκη για όλα αυτά τα άγνωστα διαμάντια που κρύβουν οι Μέσες του Ηρακλείου: Αρχιτεκτονική του Φόβου.

Δυτικά από τις Δαφνές και πολύ κοντά στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο βρίσκουμε την παλιά κρήνη στην περιοχή Καβούσι. Η κρήνη στο Καβούσι είναι από τις πιο όμορφες ολόκληρης της επαρχίας και αρκετά μεγάλη. Είναι κτισμένη από μαλακό λευκό ασβεστόλιθο με πελεκημένες πέτρες και στην κορφή της φέρει το σύμβολο του σταυρού. Διέθετε και πλύστρες ενώ πέρα από την μπροστινή βρύση που είχε, διέθετε και πλευρική ξεχειλίστρα για το νερό που περίσσευε.

Η πετρόκτιστη γέφυρα του Κρυοπόταμου, κοντά στο Μύρτος, κτίστηκε το 1884 και έχει τρία μεγάλα τόξα. Είναι τόσο αριστοτεχνική η κατασκευή της, ώστε να έχει χαρακτηρισθεί ως έργο τέχνης.

Ένας από τους νερόμυλους του Οροπεδίου Λασιθίου που σώζεται σε αρκετά καλή κατάσταση είναι ο νερόμυλος της Πλάτης. Βρίσκεται σε μια πλαγιά λίγο πιο ψηλά από το χωριό σε τοποθεσία δασωμένη με αιωνόβιους πρίνους, πλατάνια, δρυγιάδες και άλλα δέντρα. Την φυσική ομορφιά του τοπίου συμπληρώνουν τα τρεχούμενα νερά που κατεβαίνουν από τις ρεματιές του βουνού τα οποία στο παρελθόν μέσα από ένα ειδικό πετρόκτιστο αυλάκι οδηγούνταν στον μύλο και τον κινούσαν.

Το χωριό έρημο Κάτω Βρύσες ήτανε σαν να με περίμενε από καιρό. Έτσι και στις Κάτω Βρύσσες την πιο καλά κρυμμένη γειτονιά της περιοχής. Πολλά σπίτια πρέπει να είχε κάποτε. Πολλές ψυχές, πολλές φωνές, πολλές αγωνίες αυτός ο τόπος που σήμερα αναπαύεται όπως και τόσοι άλλοι στην ορεινή Κρήτη στην αιώνια λησμονιά.

Κοντά στον Άη Γιάννη Αμαρίου υπάρχει η περίτεχνη τετράτοξη γέφυρα του Μανουρά ή Ομερουστά, που γεφυρώνει τη συμβολή του Λυγιώτη ποταμού και του χείμαρρου Μουνούχα. Το γεφύρι έχει υποστεί αρκετές φθορές από το χρόνο και είναι ανάγκη να επισκευαστεί πριν καταρρεύσει.

Μικρό πέτρινο μονότοξο γεφύρι στο πάνω μέρος του Αστρακιανού φαραγγιού που κάποτε διέσχιζαν όσοι ήθελαν να πάνε από την Αγκάραθο στους Αστρακούς.