Επάνω Καστέλι Μονοφατσίου (Castel Bonifacio)
Το Φρούριο Bonifacio ή Επάνω Καστέλι βρισκόταν δυτικά από το σημερινό χωριό Τσιφούτ Καστέλι, 44 χλμ νότια του Ηρακλείου, πάνω σε ύψωμα που σήμερα ονομάζεται Επάνω Καστέλλι ή Ψηλό Αλώνι. Το φρούριο αναφέρεται από το 1212 και κτίστηκε από τον Πεσκατόρε.
Ο Πεσκατόρε το ονόμασε Castel Bonifacio από το ομώνυμο φρούριο της Κορσικής, που είχε κτίσει ο Bonifacio Pisano κι είχαν κατακτήσει οι Γενουάτες το 1195. Το Bonifacio, όταν οι Ενετοί εκδίωξαν τον Πεσκατόρε από την Κρήτη, περιήλθε στα χέρια τους κι επειδή το θεώρησαν σπουδαίο το διατήρησαν, το επισκεύασαν και το κατέστησαν έδρα καστελλάνου.
Για πρώτη φορά έγινε στόχος επαναστατών στην Επανάσταση των Σκορδύληδων – Μελισσηνών το 1230. Οι επαναστάτες με τη βοήθεια των Βυζαντινών κυρίευσαν αρκετά φρούρια της Κρήτης, αλλά το Bonifacio δεν κατάφεραν να το εκπορθήσουν, καθώς γνώρισαν ισχυρή αντίσταση από τον φρούραρχο Κατάλδο Αβονάλε.
Αργότερα όμως το φρούριο έχασε τη σπουδαιότητα του κι ερειπώθηκε. Κάτω από το φρούριο κτίστηκε το σημερινό χωριό, που αναφέρεται σε έγγραφο του 1375 με το όνομα Casale Prope Castellum, δηλαδή «χωριό κοντά στο φρούριο». Στη διαδρομή του χρόνου άλλαξε δύο ονόματα, Bonifacio Proprio και Nefs Monoface, για να καταλήξει στην ονομασία Τσιφούτ Καστέλλι κατά την διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας, επειδή σε αυτό κατοικούσαν πολλοί «Τσιφούτ», δηλαδή Εβραίοι.
Από το φρούριο πήρε την ονομασία του η Επαρχία Μονοφατσίου. Επίσης, είναι αξιοσημείωτο ότι το 1821, οι διοικητές της Κρητικής Πολιτείας, νομίζοντας ότι η λέξη Μονοφάτσι ήταν σύνθετη από τις λέξεις μόνο και φάτσα, μετονόμασαν το Μονοφάτσι σε Μονοπρόσωπο, αλλά αυτό διορθώθηκε αργότερα.
Το φρούριο αποτελούνταν από οχυρωματικό περίβολο, που διακόπτεται από τετράγωνους πύργους που προβάλλουν εσωτερικά του τείχους. Πύργο προστασίας έφερε και η κύρια πύλη του στη νότια πλευρά, ενώ ένας άλλος πύργος βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του κάστρου. Σήμερα το φρούριο είναι κατεστραμμένο, με μερικούς μόνο τείχους του να θυμίζουν την ιστορία του. Στο εσωτερικό του λιθόστρωτο μονοπάτι οδηγεί προς το κέντρο όπου βρίσκονται ομάδα ερειπωμένων κτηρίων, μονόχωρος θολοσκέπαστος ναός και μια μεγάλη δεξαμενή.
Φρούριο Βουρβουλίτη
Στη κορυφογραμμή νότια του χωριού Βουρβουλίτης υπάρχει ένα πλάτωμα 5 στρεμμάτων, περιτειχισμένο με ψηλό τείχος. Οι ντόπιοι το ονομάζουν Μακρύ Τείχος και φαίνεται ότι ήταν αρκετά σημαντικό, καθώς ελέγχει το πέρασμα προς τη Μεσαρά.
Φρούριο Αρμυροχωρίου
Στο Αρμυροχώρι Μονοφατσίου, υπάρχει ένα μικρό φρούριο, τα ερείπια του οποίου σώζονται στην κορυφή ενός λόφου, πάνω από τον οικισμό Κερατοκεφάλι της Αγίας Βαρβάρας. Ο λόφος αυτός βρισκεται σχεδόν απέναντι από το φρούριο του Βουρβουλίτη.
