Πηγή της Γυναίκας
Στην ευρύτερη περιοχή της παραλιακής ζώνης κάτω από τη Μονή Τοπλού η στειακή φύση κρύβει καλά κάποιους θησαυρούς, που είναι γνωστοί πραγματικά σε λίγους. Ξεκινώντας κάποιος από τον Άγιο Ανδρέα Σητείας Λασιθίου και προχωρώντας προς τα ανατολικά ως το ακρωτήριο Μαύρος, θα εκπλαγεί με όλα όσα θα δει. Η περιοχή αυτή απείραχτη από σύγχρονες παρεμβάσεις διατηρεί ακόμα πολλά από τα στοιχεία εκείνα που κάνουν την Κρήτη ένα ατέλειωτο ανοικτό μουσείο φύσης και πολιτισμού. Τα πολύχρωμα πετρώματα με τις πραγματικά πολλές σπηλιές είναι εντυπωσιακά σε όλη την διαδρομή ενώ θα βρει ακόμα αρκετές άγνωστες μικρές παραλίες, απότομους γκρεμούς μικρά φαράγγια και σπάνια φυτά.
Αυτό που δεν θα περίμενε κάποιος να δει σε αυτή την τόσο φτωχή σε βροχές περιοχή είναι πηγές νερού. Κι αυτό είναι η μεγαλύτερη έκπληξη που τελικά κρύβει αυτή η περιοχή, το γεγονός ότι σε πολλά σημεία υπάρχουν πηγές νερού που τρέχουν όλο το χρόνο δημιουργώντας σε κάποια σημεία μικρούς αλλά πολύ σημαντικούς υγροτόπους. Μια από αυτές τις πηγές είναι η πηγή της Γυναίκας. Η πηγή που φέρει αυτό το πρωτότυπο θηλυκό όνομα βρίσκεται λίγο πιο ανατολικά από το φαράγγι Άσπρο Αυλάκι και την παραλία στο Άσπρο Μουρί. Την περιοχή προσεγγίζει αρκετά πρόχειρος χωματόδρομος που ξεκινά από τον δρόμο που ενώνει την Μονή Τοπλού με τον Ανάλουκα.
Η πηγή της Γυναίκας τρέχει όλο τον χρόνο και αποτελεί πηγή ζωής για όλα τα κατσίκια της περιοχής αλλά και για κάθε μορφή ζωής ενώ αποτελεί σημαντικό σημείο για την αναπαραγωγή των βατράχων. Δίπλα στην πηγή υπάρχουν ερείπια από κάποιο παλιό κτίσμα ενώ με μια προσεκτική ματιά ο επισκέπτης θα δει αρχαίες αναβαθμίδες που χρησίμευαν για να συγκρατήσουν το λιγοστό χώμα της περιοχής με σκοπό την καλλιέργεια. Τα βράχια στην ευρύτερη περιοχή είναι εκπληκτικής ομορφιάς ενώ τα χαρακτηρίζει η πολυχρωμία. Το γεωλογικό μεγαλείο που κρύβει η περιοχή φανερώνεται καλύτερα αν ανηφορίσει κάποιος από την πηγή στο αρχαίο μονοπάτι που ακόμα διακρίνεται σε κάποια σημεία με κατεύθυνση ανατολική πηγαίνοντας προς τον επόμενο κόλπο. Το μονοπάτι κινείται στο χείλος του γκρεμού, αλλά με ασφάλεια, χωρίς να είναι εκτεθειμένο, έχοντας θέα στη θάλασσα που στο σημείο αυτό σχεδόν πάντα είναι αφρισμένη. Η πίσω πλευρά ανατολικά της Γυναίκας κρύβει μια σειρά από πολλά σπήλαια και βραχοσκεπές που δημιουργήθηκαν από τις διαβρωτικές δυνάμεις της φύσης στην πάροδο του χρόνου. Η απόληξη του ρέματος της Γυναίκας στην θάλασσα είναι λίγα μέτρα κάτω από την πηγή όπου δημιουργείται ένας μικρός όρμος χωρίς όμως να σχηματίζει παραλία.
Αυτό που κάνει όμως πραγματικά σημαντικό βιότοπο την περιοχή της Γυναίκας είναι ότι αποτελεί το δυτικότερο όριο του φυτού Asperula crassula (Ασπέρουλα η σαρκώδης). Η σαρκώδης ασπέρουλα βγαίνει σε ολόκληρο τον κόσμο μονάχα σε αυτή την περιοχή, αποτελεί ένα από τα πιο σπάνια φυτά όλης της Κρήτης το οποίο ελάχιστοι γνωρίζουν ή έχουν δει. Η σαρκώδης ασπέρουλα απειλείται έντονα με εξαφάνιση.
Κείμενο - Φωτογραφίες Χριστόφορος Χειλαδάκης
