Άγιος Ιωάννης Θεολόγος στην Κριτσά
Ο Θεολόγος, πρώην μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη Θεολόγου, είναι οικισμός που βρίσκεται ανάμεσα στη Κριτσά και τον Κρούστα. Η μονή ιδρύθηκε τη Β’ Βυζαντινή περίοδο και λειτούργησε μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.
Το καθολικό του πρώην μοναστηριού είναι τρίκλιτος και τριμάρτυρος με το μεσαίο κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη το Θεολόγο (26 Σεπτεμβρίου), ενώ τα άλλα δύο είναι αφιερωμένα στη Μεταμόρφωση του Σωτήρα (Αφέντη Χριστό) και στον Άγιο Χαράλαμπο.
Και τα τρία κλίτη είναι καμαροσκεπή και συνδέονται εσωτερικά με χαμηλά τοξωτά ανοίγματα και ένα εγκάρσιο τμήμα στα δυτικά. Ο ναός έχει εισόδους βόρεια και νότια με ελαφρώς οξυκόρυφα ανακουφιστικά τύμπανα. Όλα του τα ανοίγματα, θυρώματα, παράθυρα και αγιοθύριδα κοσμούνται με λιθανάγλυφα πλαίσια.
Ο ναός ακόμα κοσμείται με τοιχογραφίες που χρονολογούνται με επιγραφή στα 1347 – 1348. Η μονή αναφέρεται με δικό της μετόχι, περιουσία και διοικητική εξάρτηση από τη μονή Τοπλού, στην οποία υπήχθη κατά το 16ο ή 17ο αιώνα. Υπάρχουν αναφορές για το μοναστήρι και τους μοναχούς του σε έγγραφα του 19ου αιώνα. Το 1925 τα κελιά που περιβάλλουν το καθολικό της μονής και τα κτήματά της παραχωρήθηκαν σε Μικρασιάτες πρόσφυγες.
Το παλαιότερο χρονολογικά στοιχείο του Θεολόγου είναι ο θεωρούμενος θαυματουργός σταυρός λιτανείας που προέρχεται από τη μονή και σήμερα φυλάσσεται στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης, ο οποίος χρονολογείται μάλλον στο 13ο αιώνα.
