Αρχαία Λατώ
Νομίσματα της Λατούς Τα ερείπια της αρχαίας Λατούς βρίσκονται περίπου 3χλμ βόρεια της Κριτσάς, διάσπαρτα σε ένα διάσελο που ενώνει δύο λόφους σε υψόμετρο περίπου 380μ. Η τοποθεσία αυτή έχει εκπληκτική θέα στον κόλπο του Μιραμπέλου. Το όνομα Λατώ προέρχεται από την δωρική απόδοση της θεάς Λητώς, που πιθανόν λατρευόταν εδώ. Ωστόσο, επίσημη προστάτιδα της πόλης ήταν η θεά του τοκετού, Ειλείθυια, η οποία απεικονίζεται στα νομίσματα της Λατούς. Επίσης, στη Λατώ γεννήθηκε ο ναύαρχος του Μεγάλου Αλεξάνδρου, Νέαρχος (360 - 312 π.Χ.). Ο πατέρας του Ανδρότιμος ήταν άρχοντας της Λατούς και μετοίκησε στην Μακεδονία για να γίνει σύμβουλος του βασιλιά Φίλιππου Β’. Ο νεαρός Νέαρχος τον ακολούθησε και μεγάλωσε μαζί με τον φίλο του Αλέξανδρο, έχοντας κι αυτός τον Αριστοτέλη ως δάσκαλο.
Η πόλη υπήρχε από τη Μινωική εποχή, αλλά ήκμασε κυρίως μετά την κάθοδο των Δωριέων, ενώ άρχισε να φθίνει μετά τη Ρωμαϊκή Εποχή, όταν . Η Λατώ αποτέλεσε μια από τις ισχυρότερες πόλεις της Κρήτης, όπως φαίνεται κι από τις συμφωνίες με άλλες πόλεις που έχουν διασωθεί. Το λιμάνι της πόλης βρισκόταν στη θέση του σημερινού Αγίου Νικολάου και ονομαζόταν Λατώ προς Καμάρα. Η Λατώ προς Καμάρα, κατά τον 3ο-2ο πΧ αιώνα, πήρε τα σκήπτρα από τη μητρική Λατώ της ενδοχώρας, που ήταν γνωστή κι ως Λατώ Ετέρα, όπως συνέβη σε όλα τα επίνεια της Κρήτης μετά την ανάπτυξη του θαλάσσιου εμπορίου.
Η Λατώ αποτελεί επισκέψιμο αρχαιολογικό χώρο και θεωρείται η καλύτερα διατηρημένη πόλη της κλασικής - ελληνιστικής περιόδου στην Κρήτη και μια από τις πληρέστερα σωζόμενες στην Ελλάδα. Εδώ θα δείτε τις οχυρώσεις, την αγορά, το Πρυτανείο που συσκέπτονταν οι άρχοντες, το μικρό θέατρο, ναούς, βοηθητικούς χώρους, δεξαμενές, άλλα δημόσια κτίρια, κλπ.
