Η επαρχία Μιραμπέλου φιλοξένησε μονύδρια με τη μεγαλύτερη πυκνότητα σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη περιοχή της Κρήτης. Είναι χαρακτηριστικό ότι στο Άνω Μιραμπέλο, δηλαδή η ορεινή περιοχή βόρεια της Νεάπολης, αναπτύχθηκαν πάνω από 20 μικρές μονές. Σε αντίθεση με άλλες περιοχές της Κρήτης όπου αναπτύχθηκε ασκητισμός σε σπήλαια, εδώ συναντάμε κυρίως μικρές μονές όπου ζούσαν 2-3 μοναχοί. Μάλιστα πολλοί σημερινοί οικισμοί στο Άνω Μιραμπέλο αρχικά αναπτύχθηκαν γύρω από μοναστήρια. Σχεδόν όλες οι μονές σήμερα δεν λειτουργούν, αλλά οι ναοί τους διασώζονται.
Παλαιοχριστιανική Βασιλική Ελούντας 
Η Παλαιοχριστιανική Βασιλική της Ολούντος (του 5ου αιώνα) βρίσκεται στη θέση Πόρος και ανασκάφτηκε το 1937 και 1960. Πρόκειται για λαμπρό δείγμα θρησκευτικής αρχιτεκτονικής της εποχής της και μάλιστα θεωρείται ότι ήταν ο καθεδρικός ναός της αρχαίας Ολούντος, της βυθισμένης σήμερα αρχαίας πόλης της Ελούντας.
Τα χρόνια της Ενετοκρατίας αποτελούσε καθολικό μοναστηριού, ενδιαιτήματα του οποίου σώζονται περιμετρικά του. Το καλύτερα σωζόμενο είναι το επίμηκες διώροφο κτίριο στα δυτικά του. Διατηρείται σε καλή κατάσταση το καμαροσκεπές ισόγειο, ενώ αντίθετα ο όροφος του είναι ημιερειπωμένος.
Ο ναός του Αγίου Αντωνίου είναι μονόχωρος καμαροσκέπαστος και έχει νότια είσοδο με απλό ημικυκλικό ανακουφιστικό τόξο. Στη δυτική πλευρά του έχει προστεθεί χαμηλότερος νάρθηκας, ο οποίος επικοινωνεί με τον κυρίως ναό μέσω τοξωτού ανοίγματος.
Ο ναός της Παναγίας Κουμπελίνας, αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, αποτελεί το μοναδικό σωζόμενο ναό σταυροειδούς ρυθμού με τρούλο στην Ανατολική Κρήτη, παρόλο που αυτός ο ρυθμός δεν είναι σπάνιος στην υπόλοιπη Κρήτη.
Ο ναός της Παναγίας Κεραγωνιώτισσας ή Μελισσηνού η Γωνιώτισσας αποτελεί ένα από τα πιο αξιόλογα μνημεία της περιοχής του Μιραμπέλου σε μια τοποθεσία κατάφυτη από δρύες. Η κατασκευή του ναού που είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Ο ναός του Αγίου Πέτρου κοντά στο Βραχάσι υπήρξε καθολικό μικρού μοναστηριού που λειτούργησε τον 17ο αιώνα στο χώρο που προϋπήρχε ναός του 14ου αιώνα. Μπορούμε να διακρίνουμε ίχνη των τειχών κι έναν νερόμυλο (η περιοχή είχε πολύ νερό γι’ αυτό είναι και κατάφυτη).
Η μονή της Αγίας Παρασκευής βρίσκεται έξω από το χωριό Φουρνή και σήμερα έχει εγκαταλειφθεί. Ο μικρός ναός είναι μονόχωρος και η ίδρυση της μονής τοποθετείται πριν το 1615. Δίπλα υπάρχουν ελάχιστα ερείπια από τα κτίρια του μοναστηριού.
Η μονή της Παναγίας της Κυραπολίτισσας, Κεραπολίτισσας ή Καρδιώτισσας βρίσκεται πολύ κοντά στα χωριά Καστέλι και Φουρνή, περίπου 7km βόρεια της Νεάπολης. Σήμερα λειτουργεί μόνο ο ναός της, όπως και στην πολύ κοντινή μονή των Καλογράδων.
