Μονή Καλλέργη στο Καστέλι
Η μονή Καλλέργη ή Καλέρη βρίσκεται νοτιοανατολικά του χωριού Σμάρι, περίπου 35χλμ ανατολικά του Ηρακλείου και 4χλμ βόρεια του Καστελίου. Είναι κτισμένη σε μια κατάφυτη περιοχή με πολλούς λόφους και ανάγλυφο έδαφος.
Η μονή, κτισμένη κατά την Ενετοκρατία, είναι αφιερωμένη στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και αποτελεί μετόχι της Μονής Βιδιανής στο Οροπέδιο Λασιθίου. Η μονή με τη σημερινή της μορφή είναι σχετικά νέα και πιστεύεται ότι κτίστηκε πάνω στα ερείπια παλαιότερου μοναστηριού, κελιά του οποίου σώζονται (σε ερείπια) στην κοντινή εκκλησία του Προφήτη Ηλία.
Σήμερα η μονή ανακαινίζεται από το Σύλλογο «Φίλοι της Μονής Καλλέργη». Το κεντρικό κτίριο έχει αναστηλωθεί, ενώ έχει διαμορφωθεί και τράπεζα. Έξω από τον περίβολο της μονής υπάρχει νεώτερος δίκλιτος ναός, αφιερωμένος στον Άγιο Γεώργιο και στον Άγιο Σπυρίδωνα. Επίσης, υπάρχει κι ένα παρεκκλήσι, αφιερωμένο στους Κρήτες Νεομάρτυρες.
Χρονολόγιο
- 1204-1645: Η μονή Καλλέργη ιδρύεται κατά την Ενετοκρατία, αλλά εγκαταλείπεται κατά την Τουρκοκρατία.
- 1884: Ο ηγούμενος της μονής Βιδιανής, Μεθόδιος Περάκης, αγοράζει την ερειπωμένη μονή Καλλέργη από την μουσουλμάνα Σαληχά Λιατικοπούλα ή Ξεσχιζοπούλα, που είχε στην κατοχή της στα χωράφια που βρισκόταν η μονή.
- 1912: Η μονή ανακαινίζεται από τον αρχιμανδρίτη Νικηφόρο Βεληβασάκη και τη μοναχή Ευλαμπία Δολαψάκη.
- 1931: Σημαντικό μέρος των ελαιώνων της μονής καίγονται από πυρκαγιά, προκαλώντας οικονομική ασφυξία στο μοναστήρι.
- 1938: Οι ανακαινιστές της πεθαίνουν και η μονή ερειπώνει.
- 1988: Ο Ιερόθεος Αλεξάκης εγκαθίστανται στην ερειπωμένη μονή Καλλέργη.
- 1990: Ο μοναχός Ιερόθεος ξεκινάει την αναστήλωση και ανασυγκρότηση του μοναστηριού
- 1998: Ο μοναχός Ιερόθεος πεθαίνει και κανένας μοναχός δεν διαμένει σε αυτή. Το έργο της αναστήλωσης συνεχίζει ο «Σύλλογος Φίλων Μονής Καλλέργη».
