Ακρόπολη Σμαρίου
Στην κορυφή του βραχώδους εξάρματος του Προφήτη Ηλία κοντά στο Σμάρι Πεδιάδος, σε υψόμετρο 590μ, βρίσκονται τα ερείπια ακρόπολης με ισχυρό οχυρωματικό περίβολο. Το σημείο έχει πανοραμική θέα σε όλη την επαρχία Πεδιάδας κι επέβλεπε τις εύφορες πεδιάδες του Καστελίου και του Σμαρίου. Κατά την αρχαιολόγο Χατζή-Βαλλιάνου εδώ ήταν η πραγματική θέση της αρχαίας Λύττου που αναφέρεται στον Όμηρο. Η πόλη κατοικήθηκε από το 1800 π.Χ. ως το 630 π.Χ., πριν εγκαταλειφθεί εντελώς από τους κατοίκους της.
Εντός των τειχών της πόλης διακρίνονται τρία επιμήκη οικοδομήματα και στα βόρεια έχει εντοπιστεί Ιερό της Αθηνάς Εργάνης, όπως πιστοποιούν κεραμικές πινακίδες με τη θεά. Μάλιστα, αυτές θεωρούνται και οι αρχαιότερες αναπαραστάσεις της θεάς Αθηνάς στην Κρήτη. Περιμέτρικά της κορυφής απλώνεται οικισμός στο εσωτερικό δεύτερου περιβόλου. Ο οικισμός ενώνεται με την ακρόπολη μέσω λιθόστρωτης οδού. Έξω κι από το δεύτερο τείχος έχουν εντοπιστεί μεγάλα κτίρια, που μάλλον λειτούργησαν ως αποθηκευτικοί χώροί και εργαστήρια.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν επίσης οι αναβαθμίδες έξω από την ακρόπολη στις οποίες οι κάτοικοι της πόλης συγκρατώντας το ελάχιστο χώμα, κατάφεραν και καλλιεργούσαν τα σιτηρά τους. Επίσης, στρατηγικής σημασίας για την ανάπτυξη της πόλης σε ένα τόσο άγριο και βραχώδες μέρος ήταν η ύπαρξη νερού από την πηγή που βρίσκεται στο σημείο που είναι σήμερα κτισμένος ο ναός του Προφήτη Ηλία, λίγα μέτρα χαμηλότερα από την κορυφή.
