Η Μονή Δισκουρίου βρίσκεται 43km ανατολικά του Ρεθύμνου και θεωρείται μια από τις παλαιότερες μονές της Κρήτης. Η παλαιότητα της αποδεικνύεται από την ύπαρξη του κοντινού κατάγραφου Βυζαντινού ναού του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου.
Μετά την απελευθέρωση της Αραβοκρατούμενης Κρήτης από το Νικηφόρο Φωκά το 961 μ.Χ., παρατηρήθηκε μια περίοδος πολιτισμικής αναγέννησης, γεγονός που αντανακλάται στα μνημεία της εποχής και η οποία συνεχίστηκε με εντονότερους ρυθμούς στα χρόνια της Ενετοκρατίας. Αυτήν την περίοδο ιδρύθηκαν τα περισσότερα μεγάλα και μικρά μοναστήρια, που συναντάμε σήμερα στην Κρήτη. Εκτός από τις λατρευτικές ανάγκες που υπηρετούσαν, τα περισσότερα από αυτά, διαδραμάτισαν σπουδαίο ρόλο κατά τη διάρκεια των μεγάλων αγώνων των Κρητικών για ελευθερία, κυρίως μετά την κατάκτηση της Κρήτης από τους Οθωμανούς ως και την απελευθέρωση.
Οι Χριστιανοί επαναστάτες δεν είχαν άλλα καταφύγια για να οργανώσουν τις πολεμικές τους επιχειρήσεις. Οι Οθωμανοί, γνωρίζοντας την υποστηρικτική δράση των μοναχών στους Χριστιανούς πολεμιστές, ισοπέδωσαν, κατέκαψαν και λεηλάτησαν τα μοναστήρια που λειτουργούσαν ως επαναστατικές εστίες. Ακόμη και σήμερα, προκαλεί δέος η ιστορία του ολοκαυτώματος της μονής Αρκαδίου το 1866 και η ηρωική απόφαση των πολιορκουμένων Χριστιανών να ανατινάξουν την πυριτιδαποθήκη. για να μην πέσουν στα χέρια των Οθωμανών. Αντίστοιχες ιστορίες έχουν να διηγηθούν σχεδόν όλα τα μοναστήρια της εποχής.
Στην περιοχή της Αγίας Κυριακής, πάνω σε βραχώδη λόφο κάτω από τα ερείπια του βυζαντινού κάστρου "Κάστελλος", έχουν ανεγερθεί τα νέα μοναστικά κτίσματα της Χρυσοπηγής. Στόχος ήταν η δημιουργία ενός συνόλου, όπου ο δομημένος και ο αδόμητος χώρος βρίσκονται σε ισορροπία, έτσι ώστε να αναδεικνύεται το φυσικό περιβάλλον και η εναρμονισμένη σχέση του με τα κτίσματα.
Το Ιερό Ησυχαστήριο Αγία Φωτεινή η Σαμαρείτιδα βρίσκεται στα Ελληνοπεράματα Μαλεβυζίου, στο δρόμο που οδηγεί στη Ροδιά. Ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1991 από τον αρχιεπίσκοπο Κρήτης Τιμόθεο. Στη μονή βρίσκεται ο ναός της Αγίας Φωτεινής, το παρεκκλήσι του Αγίου Φανουρίου, τα κελιά των μοναχών αδελφών καθώς και ο τάφος του κτήτορα.
Το Ιερό Ησυχαστήριο των Αγίων Πάντων βρίσκεται στο Λουτράκι Κρουσώνα, σε μια ήρεμη τοποθεσία, απομονωμένη από τον κυρίως οικισμό του χωριού.
Το μοναστηριακό σύμπλεγμα που είναι μετόχι της μονής Μεγίστης Λαύρας του Αγίου Όρους έχει χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Αποτελείται από νεώτερα κεραμόστεγα νεοκλασικά κτίσματα που περιβάλλουν το ανακατασκευασμένο στο 19ο αιώνα μονόχωρο κεραμοσκέπαστο καθολικό.
Η Μονή Αγίου Πνεύματος πιθανόν ιδρύθηκε κατά τον 12ο αιώνα και σίγουρα στο τέλος της Ενετοκρατίας ήταν αυτόνομο και σε άνθιση. Στις 15 Ιουνίου 1821 οι Αμπαδιώτες Τούρκοι έσφαξαν τους μοναχούς και πυρπόλησαν το μοναστήρι.
Η μονή της Παναγίας της Φανερωμένης Τράχηλα στη Σητεία βρίσκεται στην άκρη μιας απόκρημνης περιοχής ανάμεσα στο Ακρωτήριο του Τράχηλα και της Μπαμπακιάς, περίπου 1.5km από την θάλασσα και 8km δυτικά της Σητείας. Είναι κτισμένη σε μια καταπράσινη περιοχή μέσα στο μικρό φαράγγι των Αγίων Πάντων, ιδανική για μια εύκολη φυσιολατρική διαδρομή.
Το νεώτερο μοναστήρι με το επίσημο όνομα Ιερό Ησυχαστήριο Γενεσίου της Θεοτόκου βρίσκεται ανατολικά του χωριού Σγουροκεφάλι. Η γυναικεία μονή ιδρύθηκε το 1990 σε ύψωμα που έχει απεριόριστη θέα στις γύρω περιοχές.
