Παρελθόν

Μικρό πέτρινο μονότοξο γεφύρι στο πάνω μέρος του Αστρακιανού φαραγγιού που κάποτε διέσχιζαν όσοι ήθελαν να πάνε από την Αγκάραθο στους Αστρακούς.

Είναι χτισμένος σε σημείο που προσφέρει οπτικό έλεγχο όλου του Κόλπου αλλά και της κοιλάδας του Φόδελε. Η ανάβαση στη θέση των ερειπίων του άλλοτε ισχυρού φρουρίου δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση αφενός λόγω της ανυπαρξίας δρόμων και αφετέρου λόγω των απίστευτα πολλών περιφράξεων που κάνουν την πρόσβαση στην περιοχή σχεδόν αδύνατη καθιστώντας τον Κουλέ στα Κελιά ακόμα και σήμερα που στέκει μισογκρεμισμένος απόρθητο.

Σε αυτό το δύσβατο σημείο του όρους Σελένα, πάνω από τους Ποτάμους, υπάρχει ένα άγνωστο μυλοτόπι που αποτελούνταν από 10 μύλους και λειτουργούσε ως το Μάιο 1867. Σε αυτούς τους μύλους είχαν συγκεντρωθεί οι τραυματίες των Ανατολικών Επαρχιών της Κρήτης, κατά τη δεκαήμερη μάχη του Λασιθίου.

Το χωριό Μαλάξα αποτελεί την είσοδο στα Κεραμειά των Χανίων και είναι κτισμένο σε ένα πολύ κομβικό σημείο. Όχι μόνο επειδή αποτελεί το μόνο πέρασμα για την ενδοχώρα αλλά επειδή είναι χτισμένο σχεδόν στην κορφή του όρους Βερέκυνθος και από εκεί μπορεί κάποιος να έχει τον έλεγχο όλης της περιοχής των Χανίων και του κόλπου της Σούδας.

Ένα από τα πολύ εύκολα και πραγματικά μικρά καταφύγια που είναι ανοικτά και μπορεί να δει κάποιος είναι μέσα στην πόλη των Χανίων. Συγκεκριμένα ακριβώς πίσω από το ναό του Αγίου Σπυρίδωνα στον χώρο της αυλής του σε περιοχή πυκνοκατοικημένη σήμερα υπάρχει ένα μικρό καταφύγιο που έχει δύο εισόδους όπως και τα περισσότερα.

Το ελαιοτριβείο του χωριού Σαμαριά κάποια στιγμή μετατράπηκε σε μουσείο, χρήση την οποία διατηρεί ακόμα και σήμερα. Η πλειοψηφία των επισκεπτών που κατά χιλιάδες κάθε χρόνο περνάνε το φαράγγι ούτε επισκέπτεται το μουσείο αλλά ούτε και γνωρίζει την ύπαρξή του. Είναι κρίμα αλλά το κτίριο που το φιλοξενεί παραμένει κλειδωμένο για τον πολύ κόσμο.

Σε απόσταση αναπνοής από τον ερειπωμένο σήμερα οικισμό Αργυρό νερό συναντάμε τους ανεμόμυλους του Κατακαλού. Οι Ανεμόμυλοι του Κατακαλού βρίσκονται ακριβώς πάνω στο δρόμο που ενώνει τα ορεινά χωριά των Ποτάμων Μεραμπέλου και του Οροπεδίου Λασιθίου με την πρωτεύουσα του νομού Λασιθίου, τον Άγιο Νικόλαο. Οι μύλοι βρίσκονται στο ίδιο οικιστικό σύνολο που βλέπουμε και τα λιγοστά αγροτόσπιτα του Κατακαλού ανάμεσα σε αμπέλια και δενδροκαλλιέργειες.

Ένα από τα μνημεία που αναδεικνύει την ακμή της αρχαίας Ιεράπετρας ήταν η «ναυμαχία», ένα θαλάσσιο θέατρο όπου τελούνταν αιματηρές παραστάσεις ναυμαχιών από φυλακισμένους και δούλους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και αποτελούσε ουσιαστικά τη μεταφορά σε θαλάσσιο περιβάλλον των μαχών στις αρένες.