Οι Αρχάνες είναι μία όμορφη κωμόπολη κτισμένη σε υψόμετρο περίπου 400 μέτρων, στο μέσο μιας λεκάνης που την διαρρέει ο χείμαρρος Καίρατος και την χωρίζει σε δυο άνισα μέρη. Απέχει 14 χιλιόμετρα από την πόλη του Ηρακλείου και μόλις 7 χιλιόμετρα από το μινωικό ανάκτορο της Κνωσού. Το "πολύχρωμο" αυτό χωριό έχει βραβευτεί σε διαγωνισμό της Ευρωπαικής Ένωσης και αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση, όσον αφορά την οικιστική του ανάπτυξη. Μπορεί κανείς να επισκεφθεί τα μικρά μουσεία ανακαλύπτοντας την ιστορία της περιοχής μέσα από τα ευρήματα των Μινωικών-Βυζαντινών χρόνων μέχρι και τα εκθέματα λαογραφικής τέχνης. Επίσης πλήθος κτιρίων θαυμάσιας αρχιτεκτονικής και βυζαντινές εκκλησίες επιβεβαιώνουν το χαρακτηρισμό των Αρχανών ως πρότυπο παραδοσιακό οικισμό.
Μπορεί στην όμορφη πλατεία να απολαύσει ποικιλία μεζέδων στις ταβέρνες με την αυθεντική Κρητική παραδοσιακή κουζίνα, όπως και να γευθεί το Αρχανιώτικο κρασί. Στα παραδοσιακά λιοτρίβια (φάμπρικες) και τα πατητήρια θα ανακαλύψει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι του χωριού παρήγαγαν από αιώνες πριν τα θαυμαστά προϊόντα, το λάδι και το κρασί ενώ δεν είναι τυχαίο ότι στην ευρύτερη περιοχή έχει ανακαλυφτεί πατητήρι που πιστεύεται ότι είναι το αρχαιότερο στον κόσμο. Το καλοκαίρι μπορεί κανείς να συμμετέχει στον τρύγο του αμπελιού παίρνοντας μέρος στην γιορτή του Αρχανιώτη αγρότη αλλά και σε άλλες αγροτικές δραστηριότητες και πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Για τους λάτρεις της φύσης και της πεζοπορίας υπάρχουν πολλές επιλογές. Μπορεί να πεζοπορήσει στο Γιούχτα, το ιερό βουνό των Αρχανών με ύψος 811 μέτρα, όπου σύμφωνα με το θρύλο έχει ταφεί ο πατέρας των Θεών και των ανθρώπων Δίας και να μαγευτεί από τα αρώματα των βοτάνων και τη μοναδική άγρια φύση. Μπορεί επίσης να ακολουθήσει το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 ως τη Μυρτιά ή τον Προφήτη Ηλία, να οδηγήσει μέσα στο Αρχανιώτικο φαράγγι, κάτω από την σκιά των αιωνόβιων δρυών και πλατάνων, αλλά και να ανέβει στο Φουρνί με την αρχαία νεκρόπολη και το υπέροχο δάσος.
Κοντά στη βόρεια είσοδο των Επάνω Αρχανών συναντάμε το Παλαιό Δημοτικό Σχολείο των Απάνω Αρχανών. Το Διδακτήριο, όπως είναι γνωστό, είναι κλασικό δείγμα νεοκλασικής αστικής αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ου αιώνα που χρησιμοποιήθηκε σε πολλά σχολεία. Κατασκευάστηκε κατά την περίοδο της Κρητικής Πολιτείας.