Αρχάνες

Το σπήλαιο του Χωστού νερού βρίσκεται στην περιοχή Σελιά του Γιούχτα κοντά στο δρόμο που οδηγεί στην κορυφή του Αφέντη Χριστού. Βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 720μ. στη νοτιότερη κορφή του ιερού βουνού και για να μπορέσει να το δει κανείς πρέπει να μπει έρποντας.

Το ανάκτορο των Αρχανών βρίσκεται στην περιοχή Τουρκογειτονιά των Άνω Αρχανών. Ήρθε στο φως μόλις το 1964 από το Γιάννη Σακελλαράκη, καθώς ως τότε είχαν εντοπιστεί ελάχιστα ίχνη του. Τμήματα του βρίσκονται ακόμα κάτω από τις σημερινές κατοικίες.

Το Βαθύπετρο είναι ένας πολύ μικρός οικισμός 4km και 20km νότια των Αρχανών και του Ηρακλείου, σε μια τοποθεσία με μοναδική θέα στον Γιούχτα και στις κοιλάδες με τους αμπελώνες που σχηματίζονται στα νότια του. Δίπλα στο χωριό και στον δρόμο που ενώνει τις Αρχάνες με τη Λιγόρτυνο έχει ανασκαφεί ένα μινωικό μέγαρο.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο των Αρχανών λειτουργεί από το 1993 σε ένα όμορφο νεοκλασικό κτίριο που στέγασε το 1ο δημοτικό σχολείο των Αρχανών, στη συνοικία Τζαμί. Εδώ φυλάσσονται μινωικά πήλινα και λίθινα αγγεία που βρέθηκαν κατά τη διάρκεια ανασκαφών στο Φουρνί, στα Ανεμόσπηλια και στις Αρχάνες.

Το κτίριο αυτό είναι τριώροφο κι έχει χτιστεί σε ένα πολύ δύσβατο και μη ορατό σημείο, σε πολύ απόκρημνο γκρεμό, σχεδόν από κάτω από την εκκλησία. Ακριβώς αυτή η θέση το κάνει εντυπωσιακό και θα μπορούσε κάποιος να του αποδώσει τον χαρακτηρισμό Μετέωρα της Κρήτης. Το κατώτερο επίπεδο αποτελείται από σπήλαιο, που πιστεύεται ότι λειτουργούσε ως ναός.

Ο Βυζαντινός ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στις Αρχάνες ονομάζεται Μαγγανίτης από την δημόσια πέτρινη μαγκάνα (πιεστήριο) που υπήρχε εδώ για την παραγωγή οίνου. Οι Ενετοί της αναφέρουν ως DE SAN ZUANNE THEOLOGO DETTO STO MANGALO δηλαδή ως ο Αγιος Ιωάννης ο Θεολόγος στο Μάγκαλο ή στη Μαγκάνα.

Ο (πολύ παλιός) ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου βρίσκεται νότια των Αρχανών και φέρει τοιχογραφίες του 1315. Σε μια τοιχογραφία αναπαριστάται ο ιδρυτής της εκκλησίας να κρατάει μια μακέτα του ναού, ενώ υπάρχουν και αναπαραστάσεις κολασμένων.

Σε μια κατάφυτη από κυπαρίσσια, πλατάνια και πεύκα πανοραμική τοποθεσία νότια των Αρχανών, κάτω από μια βραχοσκεπή είναι κτισμένος ο Άγιος Ιωάννης ο Ριγολόγος. Αυτή η άγνωστη τοποθεσία είναι ιδανική για πικ νικ, αλλά και για πεζοπορία από τις Αρχάνες.