Καμαραϊκό Σπήλαιο
Το Σπήλαιο των Καμαρών, γνωστό κι ως Καμαραϊκό Σπήλαιο, βρίσκεται στις νότιες πλαγιές του Ψηλορείτη. Πιο συγκεκριμένα, βρίσκεται στις πλαγιές του όρους Σωρός, σε υψόμετρο 1700μ και βορειοανατολικά του χωριού Καμάρες. Δεν είναι ιδιαίτερα σημαντικό από σπηλαιολογική άποψη, λόγω φτωχού σπηλαιοδιάκοσμου, αλλά τα μινωικά ευρήματα που βρέθηκαν στο σπήλαιο το καθιστούν ένα από τα σπουδαιότερα λατρευτικά σπήλαια της αρχαιότητας στην Κρήτη.
Από τις Καμάρες ξεκινάει το ανηφορικό μονοπάτι που οδηγεί στο σπήλαιο, μετά από μια απότομη ανάβαση διάρκειας 3.5 ωρών, που διασχίζει το όμορφο Καμαραϊκό Δάσος. Καθώς ανεβαίνετε το καλά σημαδεμένο μονοπάτι, θα συναντήσετε μικρά δάση με πρίνους και αρκετές πηγές, ενώ η θέα σε όλη την πεδιάδα της Μεσαράς είναι μαγευτική. Η πρόσβαση στο Καμαραϊκό σπήλαιο μπορεί να γίνει και από το Οροπέδιο της Νίδας, όπου υπάρχει το σπουδαιότερο λατρευτικό σπήλαιο του Ψηλορείτη, το Ιδαίο Άντρο, που προφανώς είχε διασυνδέσεις με το Καμαραϊκό.
Το σπήλαιο το 1890 εξερευνήθηκε από Ιταλούς αρχαιολόγους και το 1913 από την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή. Βρέθηκαν αγγεία του πρωτοανακτορικού ρυθμού, του 2.000 πΧ, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν, πιθανόν από τους κατοίκους της Φαιστού, για σπονδές προς κάποια μινωική θεότητα. Πρόκειται για αγγεία εξαιρετικής τέχνης με πολύ λεπτά τοιχώματα (ωοκέλυφα), πολύχρωμη διακόσμηση και εκπληκτικά σχέδια. Ο τύπος διακόσμησης των αγγείων, τα οποία έχουν βρεθεί και στα ανάκτορα της Κνωσού και της Φαιστού, ονομάστηκε Καμαραϊκός Ρυθμός. Σήμερα, τα πανέμορφα αγγεία φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Τα ευρήματα από το σπήλαιο αυτό μοιάζουν στα ευρήματα του σπηλαίου της Ειλειθυίας στην Αμνισό και από αυτό συμπεραίνει κανείς ότι λατρευόταν η ίδια θεότητα στα δύο μέρη. Η θεά Ειλείθυια, ήταν η θεά των τοκετών και της γονιμότητας.
