Η επαρχία Μονοφατσίου αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα θρησκευτικά κέντρα της Κρήτης, καθώς εδώ ήκμασαν αρκετές μονές και ασκηταριά. Εκτός από τα απομονωμένα Αστερούσια Όρη, που εξετάζουμε ξεχωριστά, μικρές μονές υπήρξαν διάσπαρτες σε όλη τη επαρχία.
Μονή Αγίου Νικήτα στον Αχεντριά 
Ο Άγιος Νικήτας βρίσκεται 65km νότια του Ηρακλείου, στην ανατολική μεριά των άγριων και άνυδρων Αστερουσίων Όρεων. Το μοναστήρι αρχικά ήταν ερημητήριο μοναχών από τη Μονή Κουδουμά. Είναι κτισμένο πάνω σε ένα μεγάλο ύψωμα με απέραντη θέα στο Λιβυκό Πέλαγος.
Η Μονή Κουδουμά βρίσκεται στην έξοδο του φαραγγιού «Καταρράκτης» στα Αστερούσια Όρη, 80km νότια του Ηρακλείου και μόλις 40m από μια πανέμορφη παραλία. Είναι από τις πλέον απομονωμένες μονές της Κρήτης, καθώς η πρόσβαση από το Ηράκλειο απαιτεί 2,5 ώρες.
Οι ναοί στις Τρεις Εκκλησιές 
Ο οικισμός έχει μεγάλη ιστορία και αρκεί μια βόλτα μέσα στα άναρχα στενά του για να το αντιληφθεί κανείς. Το όνομα του το χωριό το παίρνει από τους 3 βυζαντινούς ναούς που υπήρχαν εδώ και χρονολογούνται από τον 14ο αιώνα, τότε που τα απομονωμένα Αστερούσια όρη αποτέλεσαν ένα από τα σημαντικότερα ερημητήρια της Κρήτης.
Η Μονή του Αγίου Γεωργίου του Απανωσήφη ή Επανωσήφη βρίσκεται περίπου 30km νότια του Ηρακλείου, κοντά στο Μεταξοχώρι Μονοφατσίου. Είναι η μεγαλύτερη ανδρική μονή στην Κρήτη σε αριθμό μοναχών. Η πνευματική και κοινωνική προσφορά της Μονής στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας είναι ανεκτίμητη.
Ναός Αγίων Νικολάου και Χαραλάμπους στο Μιλιαρίσι 
Ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Νικολάου και Χαραλάμπους στο Μιλιαρίσι είναι δίκογχος, ένας τύπος που δε συναντάμε συχνά. Ο τύπος του δίκογχου ναού διαφέρει από τον δίκλιτο με την ενιαία στέγαση των δύο κλιτών, με μία δηλαδή στέγη, χωρίς παρεμβολή τοίχου ανάμεσα στα κλίτη.
Ο ερειπωμένος σήμερα οικισμός Μικρή Επισκοπή κοντά στα Πάρτιρα ήταν η έδρα της Επισκοπής Αρκαδίας. Όπως αναμένεται, στο χωριό ήταν κτισμένος ένας μεγαλοπρεπής ναός, ο οποίος σήμερα είναι μισογκρεμισμένος. Κολόνες και τείχη μαρτυρούν την σημασία του ναού.
Η εκκλησία της Παναγίας Αλμυρής υπάγεται στην ενορία της Μεγάλης Βρύσης και αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προσκυνήματα της Μεσαράς. Ειδικά στο πανηγύρι της εκκλησίας (της Αναλήψεως) εκατοντάδες πιστοί συρρέουν από όλα τα μήκη και πλάτη της Κρήτης.
Σύμφωνα με τους κατοίκους της Αγίας Βαρβάρας, το χωριό τους βρίσκεται στο κέντρο της Κρήτης. Λένε ότι κάποτε ξεκίνησαν δυο παπάδες, ο ένας από τη Σητεία και ο άλλος από τα Χανιά, για να μοιράσουνε την Κρήτη στη μέση.
