Παρελθόν

Λίγο έξω από το χωριό Γωνιές Μαλεβιζίου στο δρόμο που οδηγεί στο όμορφο χωριό Καμαράκι με τα 2 υπέροχα σπήλαιά του συναντάμε τον Παλιόμυλο. Ο Παλιόμυλος είναι ένας από τους πολλούς νερόμυλους που κάποτε κοσμούσαν τις ρεματιές ολόκληρης της Κρήτης και άλεθαν τα σιτηρά μετατρέποντάς τα σε αλεύρι.

Η Ενετική πέτρινη γέφυρα San Marco του Πλατανιά γεφυρώνει τον ποταμό Πλατανιά και είναι μονότοξο γεφύρι με μήκος τόξου 17,8μ., ύψος 8μ. και πλάτος 3,65. Η γέφυρα είναι η μεγαλύτερη μονότοξη γέφυρα στην Κρήτη.

Ο Κούλες των Ποταμών δεσπόζει ακόμη πάνω από τον ταμιευτήρα του φράγματος των Ποταμών. Ο Οθωμανικός αυτός πύργος κτίστηκε την περίοδο 1866-69, είχε σχήμα ορθογώνιο και περιελάμβανε χώρους διαμονής της φρουράς και του επικεφαλής της, βοηθητικούς χώρους και ένα ύψωμα για τα πυροβόλα του.

Όπως φανερώνουν τα ερείπια που υπάρχουν στην δυτική άκρη της Άνω Βιάννου, είχε πύργο ενετικό τον οποίο χρησιμοποίησαν και οι Τούρκοι. Ο πύργος αυτός γκρεμίστηκε στην Επανάσταση του 1866.

Τα απομεινάρια των νερόμυλων του Μπιτζαριανού στέκονται ακόμα και σήμερα εκεί πληγωμένα ανεπανόρθωτα από το χρόνο να θυμίζουν τις παλιές ένδοξες μέρες. Στο βορειότερο σημείο του χωριού στέκει ο μύλος του Κουτσαντώνη. Λίγο πιο νότια στην περιοχή Λουριά συναντάμε το δεύτερο νερόμυλο μέσα στο χωριό ο οποίος εντυπωσιάζει με το τεράστιο μέγεθός του. Είναι ένας από τους μεγαλύτερους νερόμυλους σε όλη την Κρήτη, χτισμένος ανάμεσα σε περβόλια και κήπους με καρποφόρα δέντρα. Πιο έξω από το χωριό υπάρχουν και άλλοι νερόμυλοι.

Στο χωματόδρομο που ενώνει το Μαριδάκι Ηρακλείου με το μοναστήρι του Αγίου Νικήτα στα Αστερούσια έχει στηθεί ένα αρκετά πρωτότυπο μνημείο. Είναι το μνημείο που θυμίζει σε κάθε περαστικό από τον τόπο ένα γεγονός που έλαβε χώρα στο σημείο εκείνο κατά τη διάρκεια του Β’ παγκοσμίου πολέμου που δείχνει την ανδρεία των ντόπιων αγωνιστών απέναντι σε ένα πολύ δυνατό εχθρό.

Ανατολικά από το χωριό Λίμνες, κοντά στην Εθνική Οδό και στον πολύ παλιό ναό του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, συναντάμε δύο από τα μυλοτόπια του Μιραμπέλου. Και στα δύο μυλοτόπια υπάρχουν ακόμα και σήμερα κόντρα στο πείσμα του καιρού έξι ανεμόμυλοι στη σειρά (συνολικά δώδεκα), μισογκρεμισμένοι.

Βόρεια στην πλαγιά, στην περιοχή Γαλαρόπετρα, πάνω από το χωριό Φουρνή Μεραμπέλου συναντάμε ένα από τα πιο εντυπωσιακά μυλοτόπια όλης της Κρήτης. Εκεί στέκουν ακόμα και σήμερα κόντρα στο πείσμα του καιρού 13 ανεμόμυλοι στη σειρά. Άλλοι σώζονται σε καλή κατάσταση και άλλοι μισογκρεμισμένοι.