Οροπέδιο Νίδας
Το Οροπέδιο της Νίδας είναι ένα από τα μεγαλύτερα της Κρήτης και βρίσκεται σε υψόμετρο 1400 μέτρων, στην καρδιά του Ψηλορείτη (Ίδη). Οι τριγύρω κορυφές είναι χιονισμένες συχνά έως τις αρχές του καλοκαιριού, δημιουργώντας ένα υπέροχο τοπίο. Το όνομα του προέρχεται από τις λέξεις «Στην Ίδα», που σημαίνει «στον Ψηλορείτη». Στο οροπέδιο μπορείτε να φτάσετε μέσω ενός βατού δρόμου που ξεκινάει από τα γραφικά Ανώγεια, αλλά και μέσω χωματόδρομου που έρχεται από την περιοχή της Γέργερης.
Το οροπέδιο χρησιμοποιείται ως βοσκότοπος, ενώ δεν καλλιεργείται λόγω του μεγάλου υψομέτρου. Η βλάστηση είναι κυρίως χαμηλή, με κυρίαρχο είδος τη νεβρίδα ή χρυσόχορτο, ενώ ένα βασικό πρόβλημα είναι η υπερβόσκηση. Ένα μικρό αλλά εξαιρετικό δείγμα δάσους του Ψηλορείτη, μπορείτε ακόμη να δείτε στο κοντινό δάσος του Ρούβα, όπου μπορείτε να πάτε από το μονοπάτι Ε4 που ξεκινάει από τη Νίδα και καταλήγει στο Ζαρό. Επίσης, μια αξιόλογη διαδρομή είναι να κατεβείτε το Βοριζανό Φαράγγι, περπατώντας από τον «Πόρο της Μηλιάς», το νότιο πέρασμα που ενώνει το οροπέδιο με τα χωριά της Ρίζας του Ψηλορείτη.
Στο Οροπέδιο της Νίδας μπορείτε να επισκεφτείτε το Σπήλαιο Ιδαίο Άντρο, όπου σύμφωνα με την παράδοση ανατράφηκε ο Δίας, ο πατέρας των θεών. Το σπήλαιο είναι επισκέψιμο και πολύ εύκολα προσβάσιμο. Εκτός από το μυθικό Σπήλαιο, η περιοχή έχει κι άλλες μυθολογικές ιστορίες να αφηγηθεί. Εδώ η θεά Δήμητρα ερωτεύθηκε τον θνητό Ιασίωνα και ο αναγεννησιακός ήρωας Χαρίδημος κυνηγούσε και χαιρόταν τον έρωτά του. Επίσης, κοντά στη Νίδα ξεκινάει δρόμος που οδηγεί στο Αστεροσκοπείο του Σκίνακα, σε υψόμετρο 1750μ. Το Αστεροσκοπείο είναι ανοικτό για το κοινό 4-5 φορές το χρόνο.
Από τη Νίδα ξεκινάει επίσης το μονοπάτι Ε4 που ανηφορίζει στην ψηλότερη κορυφή της Κρήτης, τον Τίμιο Σταυρό, και στο καταφύγιο του Τουμπωτού Πρίνου. Επίσης, άλλο τμήμα του Ευρωπαϊκού μονοπατιού μέσω της τοποθεσίας Ακώλυτα μας οδηγεί στο Καμαραϊκό Σπήλαιο, ένα από τα σπουδαιότερα λατρευτικά σπήλαια της Μινωικής εποχής στο νησί.
Το ιερό σπήλαιο των Μινωιτών: Το Ιδαίον Άντρον
Στην μιά άκρη του οροπεδίου, θα συναντήσετε ένα μεγάλο πέτρινο γλυπτό, τον Αντάρτη της Ειρήνης, που στέκει για να θυμίζει την αντίσταση των Κρητικών κατά τη γερμανική Κατοχή. Ως αντίποινα της τοπικής αντίστασης, τα Ανώγεια και τα γύρω χωριά βάφτηκαν με αίμα, όταν οι Γερμανοί εκτέλεσαν όσους κάτοικους δεν πρόλαβαν να ξεφύγουν στα βουνά και ισοπέδωσαν τα χωριά τους. Το γλυπτό μοιάζει με άγγελο, αν και τα φτερά του δεν είναι παρά το αίμα που ρέει από τον αγωνιστή.
Τριγύρω στα βουνά θα μπορείτε να διακρίνετε μικρές πέτρινες κατασκευές με θόλο, στις οποίες οι βοσκοί παλαιότερα έπηζαν το γάλα τους και έφτιαχναν το νοστιμότατο τυρί τους, καθώς δεν είχαν τα μέσα για να μεταφέρουν καθημερινά το φρέσκο γάλα στα χωριά τους. Τα μιτάτα, όπως λέγονται, αποτελούν ιδιαίτερο δείγμα αρχιτεκτονικής ικανότητας, καθώς είναι φτιαγμένα με ξερολιθιά, δηλαδή μόνο από πέτρες και χωρίς καθόλου λάσπη. Επίσης, διατηρούν σταθερή θερμοκρασία, ακόμη και σε τόσο μεγάλο υψόμετρο. Ειδικά τα μιτάτα της Νίδας θεωρούνται από τα καλύτερα, αν όχι τα καλύτερα, δείγματα της παραδοσιακής αυτής αρχιτεκτονικής.
