Δάσος και Φαράγγι Ρούβα
Το φαράγγι του Ρούβα, ορίζεται από τις κορυφές Αμπελάκια (1440μ) στα ανατολικά και Σαμάρι (1413μ) στα δυτικά. Το ρέμα που διέρχεται μέσα από αυτό μεταφέρει τα νερά της περιοχής του Σκίνακα και της κοιλάδας του Ρούβα στο Ζαρό κι από εκεί στη λίμνη της Φανερωμένης. Πρόκειται αδιαμφισβήτητα για το σημαντικότερο φαράγγι του Ψηλορείτη με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, χαράδρες και ενδιαφέροντες γεωλογικούς σχηματισμούς και ορθοπλαγιές σπάνιας ομορφιάς. Το επίσημο όνομα του φαραγγιού είναι Φαράγγι Γάφαρη, αλλά έχουν επικρατήσει κι άλλες δύο ονομασίες: «Φαράγγι Αγίου Νικολάου» από τη μονή του Αγίου Νικολάου που βρίσκεται στην έξοδό του, κοντά στο Ζαρό, και «Φαράγγι Ρούβα» από το δάσος του Ρούβα το οποίο διασχίζει.
Το φαράγγι έχει συνολικό μήκος περίπου 4χλμ με διαμορφωμένη διαδρομή 2.7χλμ σε ένα πραγματικά μοναδικό περιβάλλον. Δυστυχώς ένα τμήμα από το πανέμορφο δάσος κοντά στη νότια είσοδο του φαραγγιού καταστράφηκε από μεγάλη πυρκαγιά το 1994, αλλά έχει εν μέρει επανακάμψει.
Το δάσος του Ρούβα
Το δάσος του Ρούβα αποτελεί ένα σημαντικό οικοσύστημα πρινοδάσους εθνικού ενδιαφέροντος που καταλαβάνει την εσωτερική κοιλάδα του Ψηλορείτη που ορίζεται από τις κορυφές Αμπελάκια, Σαμάρι, Χαλαζοκεφάλα, Σκίνακα, Κουδούνι και Γυριστή. Οι πρίνοι που το απαρτίζουν έχουν μεγάλη ηλικία, η διάμετρος του κορμού τους σε ορισμένες περιπτώσεις ξεπερνάει το 1 μέτρο και το ύψος τους μπορεί να φθάσει τα 15 μέτρα. Φυτρώνουν τόσο πυκνά ώστε αποτελούν καθαρή βιοκοινωνία δάσους, με πολλά θαμνώδη είδη να συμπληρώνουν την βλάστηση.
Μαζί με τους πρίνους υπάρχουν και άλλα είδη τυπικά της κρητικής χλωρίδας όπως η αρία (αζίλακας), η φιλύκη, ο ασφένταμος, το κυπαρίσσι, το πεύκο, το πλατάνι, οι αχλαδιές κ.τ.λ.. Η έκταση του δάσους καλύπτει 30.000 περίπου στρέμματα και η σπανιότητα του δάσους οφείλεται στο γεγονός ότι τα πουρνάρια ξέφυγαν από τη συνήθη θαμνώδη μορφή και μέγεθος, και απέκτησαν χαρακτηριστικά και μεγέθη διαφορετικά από αυτά που έχουμε συνηθίσει στον ελλαδικό χώρο. Το πιθανότερο είναι ότι κάποια στιγμή εξέλειπαν οι εξωτερικοί δυσμενείς παράγοντες (άνθρωποι – κατσίκες – κ.λ.π.) οπότε τα θαμνώδη πουρνάρια κατάφεραν να εξελιχθούν στην μορφή και το μεγάλο μέγεθος που τα βλέπουμε σήμερα. Στις πλαγιές περιμετρικά του δάσους ζει ο εξαιρετικά σπάνιος Κρητικός Αγριόγατος, ο φουρόγατος, και σπουδαία ενδημικά είδη χλωρίδας όπως το κεφαλάνθηρο και η αμπελιτσιά.
Προτεινόμενες διαδρομές
Λίμνη Ζαρού - Άγιος Ιωάννης - Λίμνη Ζαρού (2.5 +2.5 ώρες)
Αν περπατήσουμε το μονοπάτι που ξεκινάει από τη λίμνη του Ζαρού, πριν το φαράγγι του Αγίου Νικολάου θα φτάσουμε στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου σε 20’, ακριβώς στην έξοδο του φαραγγιού. Το μοναστήρι είναι αποτελεί παραφωνία στο τοπίο και δεν μας προκαλεί κανένα απολύτως ενδιαφέρον, εκτός από το Βυζαντινό ναό του Αγίου Νικολάου. Από το μοναστήρι ξεκινάει το μονοπάτι που αρχικά ανηφορίζει μέσα από το παλιό καμμένο δάσος. Το μονοπάτι σύντομα εισέρχεται μέσα στο στενό φαράγγι, όπου η βλάστηση αρχίζει να πυκνώνει και οι ορθοπλαγιές να πλησιάζουν μεταξύ τους.
Στην συνέχεια προχωράμε παράλληλα με την κοίτη του ποταμού, το οποίο την άνοιξη έχει πολύ νερό και δημιουργεί συνεχώς καταρράκτες και λιμνούλες. Θα περάσουμε το γραφικό ξύλινο γεφυράκι και θα συνεχίσουμε μέσα στο καταπράσινο φαράγγι έως ότου φτάσουμε στην καρδιά του δάσους, στην περιοχή του Αγίου Ιωάννη, μετά από 2 ώρες πεζοπορίας στο φαράγγι. Στον Άη Γιάννη υπάρχει το ομώνυμο εκκλησάκι του Αγίου Ιωάννη ενώ στο τριγύρω λιβάδι έχει δημιουργηθεί χώρος για πικ νικ, καταφύγιο άγριας ζωής, τουαλέτες, χώροι με παγκάκια, ενώ μπορείτε να δροσιστείτε από το νερό της πηγής. Ο Άγιος Ιωάννης είναι επίσης προσβάσιμος με αυτοκίνητο από τη Γέργερη και κατακλύζεται από τους ντόπιους που χαίρονται το φύση κάθε σαββατοκύριακο. Από τον Άη Γιάννη μπορείτε να επιστρέψετε πίσω στο Ζαρό από την ίδια διαδρομή.
Ψακοφάραγγο - Άγιος Ιωάννης - Λίμνη Ζαρού (5 ώρες)
.JPG)
Ακόμη βορειότερα του Αγίου Ιωάννη, υπάρχει το φαράγγι Ψακοφάραγγο μήκους 6χλμ, του οποίου ουσιαστικά συνέχεια αποτελεί του φαράγγι του Ρούβα. Το φαράγγι ξεκινάει κοντά από τη κορυφή του Σκίνακα και καταλήγει στον Άγιο Ιωάννη. Υπάρχει εύκολο σημαδεμένο μονοπάτι που ξεκινάει από το γραφικό εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού (προσβάσιμο από τη Γέργερη ή τα Ανώγεια) και καταλήγει στον Άη Γιάννη και στη συνέχεια, μέσω του φαραγγιού του Ρούβα που μόλις περιγράψαμε, στη λίμνη του Ζαρού. Αυτή η διαδρομή είναι πολύ όμορφη, αλλά χρειάζεται κάποιος να μας μεταφέρει ως τον Τίμιο Σταυρό και να μας πάρει από τη λίμνη του Ζαρού. Υπάρχει κι άλλο μονοπάτι από την απέναντι μεριά του δάσους, το οποίο ξεκινάει από τη Νίδα κι αποτελεί και τμήμα του Ε4 Ευρωπαϊκού μονοπατιού.
Έτσι, ξεκινάμε από τον Τϊμιο Σταυρό, που έχει κτιστεί το 2008 με πέτρες της περιοχής και αποτελεί ήδη κόσμημα του τόπου. Τριγύρω θα δείτε κυκλικές πέτρινες κατασκευές, τα μιτάτα, δηλαδή τα χαρακτηριστικά μικρά «τυροκομεία» των βουνών της Κρήτης. Στη συνέχεια κατηφορίζουμε για μια ώρα μέσα από το δάσος με κυπαρίσια και πρίνους ως την κοίτη του Ψακοφάραγγου. Στη συνέχεια προχωράμε κατά μήκος του φαραγγιού που αρχικά σχηματίζει μια φαρδιά κοιλάδα. Κάπου συναντούμε ένα πηγάδι, όπου μπορούμε να ξεδιψάσουμε. Χαρακτηριστικό της περιοχής είναι τα χαμηλά δέντρα και τα κατσόπρινα. Συνεχίζουμε και περπατάμε κατά μήκος του ποταμού, ενώ το φαράγγι συνεχώς στενεύει και η βλάστηση πυκνώνει. Σε μερικά σημεία μας κάνουν εντύπωση μεγάλα σωριασμένα δέντρα, που προφανώς χτυπήθηκαν από κάποιον κεραυνό. Μετά από 1.5 ώρα καταλήγουμε στον Άη Γιάννη, όπου μπορούμε να ξεκουραστούμε, και να συνεχίσουμε στο φαράγγι του Ρούβα ως τη λίμνη του Ζαρού.
