Φαράγγι Καβή (Ίλιγκας)
Το φαράγγι του Ίλιγκα ή του Καβή ξεκινάει νότια της κορυφής Κάστρο των Λευκών Ορέων, κοντά στο έρημο χωριό Καλοί Λάκοι, και καταλήγει στην πανέμορφη παραλία του Ίλιγκα, 2χλμ δυτικά της Χώρας Σφακίων. Είναι από τα μεγαλύτερα και αγριότερα των Σφακίων και παρά την "εύκολη" θέση του αμέσως μετά από τη Χώρα Σφακίων παραμένει άγνωστο στον πολύ κοσμο. Η κοίτη του είναι ξερή σχεδόν πάντα και μόνο μετά από πολύωρες βροχοπτώσεις μπορεί να υπάρξει μικρή ροή νερού. Εκτός από το κυρίως ρέμα στον Καβή πέφτουν άλλα πέντε παραφάραγγα (κλειδιά στο Σφακιανό ιδίωμα), εξαιρετικά άγρια.
Ο Καβής ξεκινά από υψόμετρο 1080 μέτρων στην περιοχή Ρεκτή αλλά για τη διάσχισή του είναι προτιμότερο να αποφύγουμε το πάνω κομμάτι επειδή χρειάζεται σχοινί. Η πρόσβαση στην κοίτη του είναι προτιμότερο να γίνει από το ερειπωμένο σήμερα χωριό Μουρί Σφακίων ή πάνω από την Ανώπολη Σφακίων οπου ο δρόμος της Μαδάρας μας οδηγεί στην περιοχή Αχλάδα από όπου ακολουθούμε μονοπάτι που μας οδηγεί με ευκολία στην κοίτη στο σημείο οπου υπάρχει το Βυζαντινό Εκκλησάκι του Τιμίου Σταυρού το οποίο είναι γεμάτο από αγιογραφίες αλλά εντελώς παραμελημένο και ξεχασμένο από ολους. Το εκκλησάκι είναι κυριολεκτικά χωμένο στην κοίτη αφού με τους αιώνες οι προσχώσεις της κοίτης έχουν ανεβάσει το ύψος της τουλάχιστον κατά 2 μέτρα. Απέναντι από τον Τίμιο Σταυρό βρίσκεται η μοναδική πηγή νερού της περιοχής μέσα σε σπήλαιο πάνω στο μονοπάτι που οδηγεί στο Μουρί. Από την εκκλησία αυτή ουσιαστικά ξεκινάει η κατάβαση διάρκειας 3 ωρών ως τη παραλία του Ίλιγκα.
Αξιοθέατο του Καβή ιστορικής σημασίας αποτελεί και το σπήλαιο όπου άφησε την περίοδο της Τουρκοκρατίας την τελευταία του πνοή ο οπλαρχηγός της επαρχίας Σελίνου Μπασιάς. Το κυρίως κομμάτι του φαραγγιού καλύπτεται από παρθένο δάσος οριζοντόκλαρου κυπαρισσιού και ασφεντάμου, ένα από τα μεγαλύτερα δάση της Κρήτης ενώ όσο πλησιάζουμε τη θάλασσα το δάσος δίνει τη θέση του σε επιβλητικούς γκρεμούς εκατοντάδων μέτρων με δέντρα να κρέμονται παντού. Η κοίτη ενώ σε γενικές γραμμές είναι φαρδιά σε καποια σημεία στενεύει απότομα και φτάνει το ενάμιση μέτρο κάνοντας το πέρασμα μοναδική εμπειρία ιδιαίτερα στα δύο σημεία που αγριεύει απότομα. Λίγο πριν την έξοδό του στη θάλασσα συναντάμε το πέτρινο καλντερίμι μοναδικής ομορφιάς (πανομοιότυπο με αυτό της Αράδαινας) το οποίο κατηφορίζει από τη μια πλαγιά και ανηφορίζει στην απέναντι που αποτελούσε για αιώνες τη μόνη οδό επικοινωνίας της Ανώπολης με τη Χώρα Σφακίων.
Πηγή: Χριστόφορος Χειλαδάκης
