Κρήτη

Ο Ναός του Αγίου Νικολάου του Μαζιώτη βρίσκεται στο χωριό Μάζα Αποκορώνου. Ειναι μικρός μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός που χρονολογείται στον 13ο αιώνα. Το εσωτερικό του φέρει εντυπωσιακές τοιχογραφίες του διάσημου αγιογράφου της δυτικής Κρήτης Ιωάννη Παγωμένου, ο οποίος είναι θαμμένος στο πάτωμα του ναού.

Ο ναός της Παναγίας στο Χουμέρι Μονοφατσίου είναι αφιερωμένος στα Εισόδια της Θεοτόκου και έχει υποστεί αναστήλωση, κατά την οποία χάθηκε μέρος του τοιχογραφικού διακόσμου του 15ου αιώνα. Συγκεκριμένα, ο αρχικός μονόχωρος ναός επεκτάθηκε προς τα δυτικά με την προσθήκη στα νότια ενός κλίτους.

Στο κοιμητήριο του χωριού Παντάνασσα της επαρχίας Αμαρίου συναντάμε τον εντυπωσιακό δίκλιτο ναό που είναι αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και στην Αγία Τριάδα. Ο ναός κτίστηκε το 1645 και κτήτοράς του ήταν το Μανώλης Βλαστός. Εντύπωση προκαλούν οι θύρες με τα γοτθικά στοιχεία, ενώ στο εσωτερικό του σώζεται θολωτός τάφος που χρονολογείται στο 1594.

Ο ναός της Παναγίας των Αγγέλων βρίσκεται στην αγροτική τοποθεσία Φραδιό, ανάμεσα στα χωριά Ρουφάς και Μορόνι. Ο ναός υπήρξε καθολικό της καθολικής μονής της Παναγίας των Αγγέλων του τάγματος των Φραγκισκανών μοναχών που λειτούργησε κατά τον 15ο αιώνα.

Ο ναός του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται στον οικισμό Άγιος Δημήτριος, πολύ κοντά στην Πηγή Ρεθύμνου. Αποτελεί σταυροειδή με τρούλο κι προεξέχουσες τις κεραίες στα πλάγια. Οι εξωτερικοί τοίχοι πλαισιώνονται με τυφλά αψιδώματα και λίγα μικρά παράθυρα, ενώ ο τρούλος στηρίζεται σε 4 κίονες κορινθιακού ρυθμού.

Ο μικρός οικισμός της Κάτω Επισκοπής Σητείας υπήρξε πιθανότατα έδρα της Επισκοπής Σητείας κατά τη δεύτερη βυζαντινή περίοδο. Στο νεκροταφείο του χωριού βρίσκεται ο ναός των Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου, ο οποίος αποτελεί μετασκευασμένο λουτρό του 11ου αιώνα, πιθανώς της επισκοπικής κατοικίας που βρισκόταν απέναντι.

Ο ναός της Παναγίας στο Ψυχρό Ιεράπετρας είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου (εορτ. 15 Αυγούστου) κι αναφέρεται στην Ενετική απογραφή μονών και ναών του 17ου αιώνα. Ανήκει στην ενορία του Αγίου Ιωάννη Ιεράπετρας και κάθε χρόνο γίνεται μεγάλο πανηγύρι.

Πάνω στο δρόμο που ενώνει τη Γαλίφα με την Επισκοπή Πεδιάδος συναντάμε τον μικρό μονόχωρο καμαροσκέπαστο ναό που είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος. Ο ναός χρονολογείται στον 14ο αιώνα και εσωτερικά φέρει τοιχογραφίες σε κακή κατάσταση.