Κρήτη

Το σχεδόν έρημο χωριό Μεταξοχώρι της επαρχίας Βιάννου και νυν Δήμου Ιεράπετρας παίρνει το όνομά του προς τιμήν του Μελέτιου Μεταξάκη, Οικουμενικού Πατριάρχη τα έτη (1921-1923), ο οποίος γεννήθηκε εδώ. Εδώ ξεχωρίζουν οι ναοί του Αγίου Γεωργίου και ο μισογκρεμισμένος κοιμητηριακός ναός της Παναγίας (Εισόδια της Θεοτόκου).

Ο ναός του Σωτήρος Χριστού βρίσκεται στα Ακούμια Αγίου Βασιλείου και είναι αφιερωμένος στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος (6 Αυγούστου). Ο αρχικός μονόχωρος ναός χρονολογείται στον 13ο αιώνα και έχει επεκταθεί μεταγενέστερα προς στα δυτικά, ενώ με τις προσχώσεις πλέον βρίσκεται σε χαμηλότερο επίπεδο από το έδαφος.

Ανάμεσα στην Καρκαδιώτισσα και τη μονή του Αγίου Γεωργίου του Επανωσήφη, πάνω στον κεντρικό δρόμο, συναντάμε την παλιά μονή του Αγίου Αντωνίου, η οποία σήμερα δεν λειτουργεί. Η μονή που λειτούργησε κατά την Ενετοκρατία αποτελεί μετόχι της μονής Επανωσήφη και είναι κτισμένη σε σημείο όπου σχηματίζονται μικροί καταρράκτες το χειμώνα.

Ο ναός της Παναγίας της Μεσοχωρίτισσας βρίσκεται στο κέντρο του γραφικού χωριού Μάλλες της επαρχίας Ιεράπετρας. Είναι καμαροσκέπαστος ναός, στον οποίο έχει προστεθεί σε δεύτερη φάση εγκάρσιο κλίτος. Και τα δύο τμήματα από τις δύο φάσεις κατασκευής φέρουν τοιχογραφίες, με το δυτικότερο να είναι το νεότερο.

Ο Βυζαντινός ναός της Αγίας Άννας βρίσκεται λίγα μέτρα δυτικά του οικισμού της Θρυπτής και ακριβώς πάνω από την αρχή του ρέματος που σχηματίζει το επιβλητικό φαράγγι του Χα. Ο ναός είναι μικρός μονόχωρος και είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Αγίας Άννας (εορτ. 25 Ιουλίου).

Ο ναός του Αγίου Βασιλείου βρίσκεται βόρεια του χωριού Βαβουλέδω Κισάμου, το οποίο είναι μια από τις πολλές γειτονιές των Παλαιών Ρουμάτων. Ο ναός αποτελεί επέκταση κατά τον 19ο αιώνα, του μικρότερου μονόχωρου καμαροσκέπαστου ναού του Σωτήρος Χριστού, ο οποίος χρονολογείται στον 15ο αιώνα. Οι δύο ναοί επικοινωνούν εσωτερικά με άνοιγμα στο νότιο τοίχο του Σωτήρος Χριστού.

Ο ναός της Παναγίας της Γαλατιανής ή Γαλενιανής βρίσκεται μέσα στα Μάλια και αποτελείται από τρία κλίτη, ως αποτέλεσμα της διαδοχικής προσθήκης το δύο κλιτών στον αρχικά μονόχωρο ναό του 14ου αιώνα που σήμερα αποτελεί το κεντρικό κλίτος. Τα τρία κλίτη είναι αφιερωμένα στους Αγίους Δέκα, στα Εισόδια της Θεοτόκου και στον Άγιο Χαράλαμπο και χρονολογούνται στο 1840, τον 14ο αιώνα και στο 1898 αντίστοιχα.

Ο ναός της Αγίας Κυριακής βρίσκεται στις όχθες του ποταμού Μουσέλα, που τροφοδοτείται από τις πλούσιες πηγές της Αργυρούπολης. Αποτελεί το αποτέλεσμα της μετατροπής ενός υστερορωμαϊκού λουτρού σε εκκλησία κατά τον 9ο αιώνα. Ο ναός καταλαμβάνει τον κυρίως χώρο του λουτρού, που ήταν κτισμένος με πλίνθους, και έχει επεκταθεί με την προσθήκη της αψίδας του ιερού βήματος.