Ναός Αγίου Ιωάσαφ στον Άγιο Θωμά
Στο γραφικό χωριό Άγιος Θωμάς Ηρακλείου βρίσκεται ο μοναδικός σε όλη την Κρήτη ναός που τιμά τη μνήμη του Αγίου Ιωάσαφ. Ο Άγιος Ιωάσαφ ή Ιωσάφης όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι γιορτάζει κάθε χρόνο στις 26 Αυγούστου και γίνεται σημαντικό πανηγύρι. Ο ναός αυτός μοναδικός στο είδος του σε ολόκληρη την Κρήτη δεν είναι ένας τυπικός σπηλαιώδης ναός, όπως τόσοι και τόσοι που υπάρχουν στο νησί, αλλά είναι εξ’ ολόκληρου λαξευμένος με ανθρώπινο χέρι σε ένα ογκώδη και εντυπωσιακό μονόλιθο ύψους 7 μέτρων. Η τεχνική λάξευσης του θυμίζει ναό της Καππαδοκίας.
Βρίσκεται κάτω από την πηγή Περουζέ, στην περιοχή της Παναγίας Κεράς στο δρόμο για τον οικισμό Αρδάχτια του Αγίου Θωμά, μια περιοχή που σε κάθε της σημείο κρύβει κι ένα αρχαιολογικό θησαυρό, κάποιο λαξευμένο βράχο με τάφο, κάποιο ιερό ή κάποιο άλλο σε χρήση λαξευμένο χώρο, φαινόμενο μοναδικό σε ολόκληρη την Κρήτη σε τόσο μεγάλη έκταση. Ο βράχος που κρύβει το ναό του Αγίου Ιωάσαφ μάλλον προϋπήρξε αρχαίος τάφος κάποιου επιφανούς προσώπου της πόλης Πάννονα, ο οποίος με την έλευση του Χριστιανισμού στην Κρήτη μετατράπηκε σε ναό (περίπου τον 4ο αιώνα μ.Χ.).
Ο ναός αυτός είχε μέχρι και πριν λίγα χρόνια σχεδόν ξεχαστεί και αφεθεί στη μοίρα του, καθώς βρισκόταν εντός περιουσιών, και μονάχα κάποιοι ντόπιοι ανέφεραν το παραφθαρμένο όνομα Ιωσαφάτ και Γιάσαφος, λέγοντας ότι η συγκεκριμένη περιοχή ήταν εκκλησία. Η τελευταία ουσιαστικά λειτουργία εγινε το 1925 (και μια ενδιάμεση το 1972), ενώ ο ναός λειτουργήθηκε ξανά το 1992. Στην περίοδο των γερμανικών βομβαρδισμών στην Κρήτη πολλοί κάτοικοι του Αγίου Θωμά βρήκαν μέσα στον λαξευμένο ναό ασφαλές καταφύγιο και κρυψώνα για να γλιτώσουν από τους βομβαρδισμούς.
Στο ναό κατηφορίζουμε με πέτρινα σκαλοπάτια από τον κεντρικό δρόμο και λίγο πριν μπούμε στο ναό συναντάμε στα δεξιά μας ένα ακόμα σπήλαιο μια φυσική σχισμή μεγάλου βάθους στον ασβεστολιθικό βράχο της περιοχής που όπως φαίνεται κατά την αρχαιότητα χρησιμοποιήθηκε κι αυτό για λατρευτικούς σκοπούς. Εξωτερικά του ναού υπάρχουν πολύ όμορφα δέντρα και η όλη περιοχή είναι πνιγμένη στο πράσινο που χαρίζουν οι βελανιδιές και άλλα δέντρα της περιοχής. Το εσωτερικό του λαξευμένου βράχου, αν και λιτό, είναι εξ’ ίσου εντυπωσιακό με την Αγία Τράπεζα να είναι κι αυτή από πέτρα.
Ο βίος του Αγίου Ιωάσαφ είναι από τους πιο εντυπωσιακούς που υπάρχουν και κινείται μέσα στη σφαίρα της φαντασίας και της πραγματικότητας ταυτόχρονα. Υπήρξε λαμπρός βασιλιάς των Ινδιών και η ζωή του σε πολλά σημεία ταυτίζεται απολύτως με τη ζωή του Βούδα. Εκείνο όμως που είναι πραγματικά εντυπωσιακό και θα έπρεπε να αποτελέσει πεδίο μελέτης για τους αρχαιολόγους είναι η εξής λεπτομέρεια. Ο μοναδικός ναός του Αγίου Ιωάσαφ που υπάρχει στη Κρήτη βρίσκεται στον Άγιο θωμά και ίσως αυτό να μην είναι διόλου τυχαίο. Σύμφωνα με τις πράξεις των Αποστόλων ο Απόστολος Θωμάς ήταν εκείνος που ταξίδεψε στην Ινδία και κήρυξε εκεί το ευαγγέλιο. Και ίσως δεν είναι καθόλου σύμπτωση το ότι ο Άγιος που υπήρξε βασιλιάς των Ινδιών τιμάται στο μοναδικό χωριό που φέρει το όνομα του Αποστόλου εκείνου που κύρηξε στις Ινδίες, του Αγίου Θωμά.
Πηγή: Κώστας Βασιλάκης, Χριστόφορος Χειλαδάκης
.jpg)
