Ναός Αγίας Παρασκευής στη Γαλίφα
Κοντά στη Γαλίφα Πεδιάδος σώζεται ο δίκλιτος ναός της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονος. Ο ναός που αποτέλεσε καθολικό μικρού μοναστηριού έχει κτιστεί κοντά στην κοίτη φαραγγιού και η πρόσβαση γίνεται από στενό τσιμεντόδρομο λίγων χιλιομέτρων. Το μοναστήρι, ίχνη των κελιών του οποίου διακρίνονται, κτίστηκε εδώ προφανώς εξαιτίας της πηγής που βρίσκεται μέσα στο ναό ακόμη και σήμερα. Το νερό διοχετεύεται σε μια εξωτερική γούρνα μέσω καναλιού.
Ο ναός που βλέπουμε σήμερα έχει διαμορφωθεί ως αποτέλεσμα διαδοχικών επεμβάσεων σε μονόχωρο ναό του 11ου - 12ου αιώνα. Στον αρχικό αυτό ναό, από τον οποίο διασώζεται ο νότιος τοίχος, διαμορφωμένος εσωτερικά με αλλεπάλληλα τυφλά αψιδώματα, έγινε μια μεγάλη ανακατασκευή τον 13ο αιώνα, όταν και τοιχογραφήθηκε. Ο τοιχογραφικός διάκοσμος είναι έργο επαρχιώτη ζωγράφου και σώζεται αποσπασματικά και σε καλύτερη κατάσταση στο ιερό βήμα, με τη σκηνή της Ανάληψης, μετωπικούς ιεράρχες, διακόνους και σε προτομή στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας την Παναγία Νικοποιό. Στον κυρίως ναό κυριαρχούν μεγάλες ευαγγελικές σκηνές, ολόσωμοι άγιοι, καθώς και η παράσταση της αφιερώτριας σε δέηση.
Τον 15ο αιώνα ο ναός επεκτάθηκε προς τα δυτικά με την προσθήκη ενός ευρύτερου εγκάρσιου νάρθηκα που τοιχογραφήθηκε με ευαγγελικές σκηνές και ένα μεγάλο κύκλο της Αγίας Παρασκευής. Στη βόρεια από τις δύο κόγχες του νάρθηκα εικονογραφούνται επίσης η Παναγία Νικοποιός στο τεταρτοσφαίριο και δύο ιεράρχες στον ημικύλινδρο, ενώ στη νότια που είναι ασβεστωμένη, διακρίνεται τμήμα στηθαίου Παντοκράτορα. Σε επόμενη φάση, πιθανόν τον 16ο αιώνα, οικοδομήθηκε το βόρειο κλίτος που επικοινωνεί με το νότιο και σώζεται σε όψιμη ανακατασκευή, μειωμένο κατά το μήκος του.
