Όρος Στρούμπουλας
Ο Στρούμπουλας είναι η πρώτη κορφή που μπορεί κάποιος να θαυμάσει από την πόλη του Ηρακλείου κοιτώντας προς τα δυτικά. Το ύψος της κορφής είναι 798 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας μικρό σχετικά ύψος σε σχέση με τα γύρω βουνά και την οροσειρά του Ψηλορείτη που ακολουθεί γεωλογικά. Αυτό που κάνει το Στρούμπουλα πραγματικά να ξεχωρίζει από τις άλλες μικρές κορφές και να είναι αγαπητός από τους Ηρακλειώτες είναι το σχήμα του που θυμίζει πυραμίδα ή ηφαίστειο κοιτώντας το από το Ηράκλειο. Άλλωστε και το όνομα του Στρούμπουλα προέρχεται από το Ιταλικό stroboli (ηφαίστειο) λόγω του πυραμιδοειδούς σχήματος του. Στην πραγματικότητα όμως το σχήμα του είναι μακρόστενο με ανάπτυξη από ανατολή προς δύση απλά από την πόλη φαίνεται σαν μια τέλεια πυραμίδα. Για την ανάβαση στην κορφή του απαιτείται πεζοπορία ανηφορική περίπου 45 λεπτών.
Ανεβαίνοντας στον Τίμιο ΣταυρόΟ πιο συνηθισμένος τρόπος ανάβασης είναι από το μονοπάτι που ξεκινάει από το πολύ όμορφο οροπέδιο του Στρούμπουλα που την περίοδο του χειμώνα σχηματίζει στην άκρη του μια μικρή λίμνη. Η πορεία για την κορφή ξεκινάει δίπλα από το εκκλησάκι του Αγίου Γεωργίου, αρχικά σε χωματόδρομο και στη συνέχεια σε ανηφορικό, αλλά καλά σημαδεμένο μονοπάτι. Η αραιή βλάστηση του βουνού σε όλη τη διάρκεια της ανάβασης αποτελείται από φρύγανα και πρίνους που εναλλάσσονται με σκίνους. Στην κορφή συναντάμε το ιστορικό εκκλησάκι της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού το οποίο ανήκει στην Τύλισο Ηρακλείου. Το εκκλησάκι έχει ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Υπήρχε στην ιερή κορφή του Στρούμπουλα ήδη από την Ενετοκρατία και πολύ πιθανόν να είχε κτιστεί πάνω σε αρχαίο ιερό λόγω της ιδιαίτερης θέσης της περιοχής.
Κατά την περίοδο της κατοχής οι Γερμανοί έχτισαν στην κορφή του βουνού, δίπλα στο ναό, πολυβολείο το οποίο είχε τον έλεγχο όλου του κόλπου του Ηρακλείου. Χάνοντας τον πόλεμο οι Γερμανοί ανατίναξαν όλες τις πολεμικές τους εγκαταστάσεις εκεί και μαζί και το αρχαίο εκκλησάκι εκ θεμελίων. Η καταστροφή αυτού του μνημείου όπως και τόσων άλλων πέρασε στα ψιλά γράμματα της ιστορίας, όπως και τόσες άλλες κλοπές και βάρβαρες πράξεις βεβήλωσης ή ολοκληρωτικής καταστροφής των μνημείων της Κρήτης από τους Γερμανούς για τις οποίες ποτέ δεν ασκήθηκαν διώξεις, ποτέ δεν ζητήθηκαν αποζημιώσεις, ούτε και έγιναν γνωστές σε όλο τους το μέγεθος. Μετά τον πόλεμο οι κάτοικοι της Τυλίσου με προσωπική εργασία μετέφεραν υλικά στην κορφή και ξανάκτισαν το ναό από την αρχή. Από τότε ο ναός του Τιμίου Σταυρού αποτελεί πολύ σημαντικό προσκύνημα για όλη την περιοχή και μάλιστα την ημέρα που γιορτάζει ανεβαίνει στον ιερό Στρούμπουλα πλήθος κόσμου, πολλοί από τους οποίους βγαίνουν από την παραμονή το απόγευμα και διανυκτερεύουν στην κορφή.
Από την κορφή ο επισκέπτης απολαμβάνει μια πραγματικά μοναδική θέα προς κάθε κατεύθυνση της Κρήτης επειδή παρά το μικρό της ύψος έχει θέα προς τα 2/3 του νησιού. Πίσω από το σημερινό εκκλησάκι προς τα βόρεια και ανατολικά φαίνονται ακόμα τα ερείπια από τις γερμανικές εγκαταστάσεις. Η κατάβαση γίνεται συνήθως από την ίδια πλευρά του βουνού ακολουθώντας το ίδιο μονοπάτι αλλά υπάρχει και η δυνατότητα διάσχισης του βουνού. Λίγα μέτρα μετά το ναό πάνω στο μονοπάτι της επιστροφής συναντάμε άλλο μονοπάτι που φεύγει προς τα κάτω με βόρεια κατεύθυνση. Το μονοπάτι αυτό σε μισή ώρα περίπου φτάνει στη βάση του βουνού στο οροπέδιο της Δόξας. Στη Δόξα υπάρχουν ταβέρνες για φαγητό αλλά και το ομώνυμο σπήλαιο της Δόξας που είναι επισκέψιμο κι έχει πολύ πλούσιο διάκοσμο.
Πηγή Χριστόφορος Χειλαδάκης
