Χλωρίδα

Ο πρίνος του Ισμαήλ ή του Σμαΐλη βρίσκεται κοντά στο χωριό Μαθιά Πεδιάδος. Κάτω από το δέντρο στρατοπέδευσαν οι άντρες του Ισμαήλ Σελίμ Πασά στις 19 Μαΐου 1867, πριν λάβουν μέρος στη μεγάλη μάχη του Οροπεδίου Λασιθίου (21-29 Μαΐου).

Η ελιά αυτή έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης λόγω του ρωμαϊκού κίονα που έχει ενσωματωθεί στο εσωτερικό του κορμού. Προφανώς ο κίονας είχε τοποθετηθεί σε κοιλότητα του κορμού αλλά στη συνέχεια το δέντρο μεγάλωσε και ο εγκλώβισε τον κίονα. Η ελιά είναι χοντρολιά εμβολιασμένη σε αγριελιά.

Ο άρτηκας (ferula communis) έχει μια εξέχουσα θέση στην Ελληνική μυθολογία και σύμφωνα με αυτήν το φυτό αυτό χρησιμοποίησε ο Προμηθέας για να μεταφέρει στους θνητούς τη φωτιά που έκλεψε από τους θεούς. Ο λόγος είναι ότι το εσωτερικό του χοντρού κορμού του άρτηκα αποτελείται από ένα υλικό μαλακό και εύφλεκτο σα φελιζόλ που αν το ανάψουμε σιγοκαίει εσωτερικά και διαρκεί αρκετή ώρα αποτελώντας μια φυσική δάδα.

Στο κεντρικότερο σημείο των Παλαιών Ρουμάτων στα Χανιά βρίσκεται μία από τις χαρακτηρισμένες σαν ‘μνημειακές’ ελιές της Κρήτης. Η ηλικία της έχει υπολογιστεί στα 3000 χρόνια και είναι από τις αρχαιότερες στο νησί ενώ στο ίδιο χωράφι γύρω της υπάρχουν πολλές άλλες που επίσης είναι αιωνόβιες και μαζί αποτελούν ένα μοναδικό αξιοθέατο, μνημείο της φύσης.

Το Κρητικό κυκλάμινο (επιστ. Cyclamen creticum) ανήκει στην οικογένεια των πριμουλιδών. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας τα κυκλάμινα λέγονται και Χοιρόψωμο, επειδή τις ρίζες του τις τρώνε τα γουρούνια. Φυτρώνουν κατά τα μέσα του φθινοπώρου, ανάμεσα σε σχισμές βράχων ή σε χαλάσματα.

Η ελιά αυτή βρίσκεται στο δρόμο για Πισκοκέφαλο από τη Σητεία κι έχει ανακηρυχτεί ως μνημειακή από το Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης εξ αιτίας της ιστορικής της σημασίας. Το όνομα της το παίρνει από το ρήμα φουρκίζω, που σημαίνει πνίγω με κρέμασμα, επειδή εδώ κρεμούσαν οι Τούρκοι τους Χριστιανούς. Σήμερα η ελιά έχει υποστεί ζημιά από αυτοκίνητο που συγκρούστηκε πάνω της.

Η ελιά στη θέση Καρδαμιανά, κοντά στη Γέννα, έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης ως μνημειακή λόγω σχήματος και ανάγλυφου κορμού. Είναι ποικιλία θρουμπολιά εμβολιασμένη σε υποκείμενο αγριελιάς.

Το ελαιόδεντρο αυτό έχει ανακηρυχθεί από τον Σύνδεσμο Ελαιοκομικών Δήμων Κρήτης (ΣΕΔΗΚ) σαν «Μνημειακό» λόγω της ιδιαίτερης αισθητικής του αναγλύφου και του μεγέθους του κορμού του. Το Ελαιόδεντρο αυτό που βρίσκεται στην θέση Τρυπητή κοντά στον παλαιό οικισμό Παλιάμα καιείναι ποικιλίας Χοντρολιάς εμβολιασμένης σε υποκείμενο Αγριελιάς.