Η Κρήτη χαρακτηρίζεται από μια εξαιρετική ποικιλομορφία ζωντανών οργανισμών. Αν και απομονωμένη, συγκεντρώνει έναν πολύ μεγάλο αριθμό ειδών χλωρίδας. Η καλύτερη περίοδος για να τη γνωρίσει κάποιος, είναι στο απόγειό της, την άνοιξη.
Στην Κρήτη έχουν ως τώρα καταγραφεί περίπου 1700 είδη φυτών, με πολλά από αυτά να είναι ενδημικά. Σε κάποιες απομονωμένες περιοχές του νησιού, όπως τα Λευκά Όρη και κάποιες νησίδες, ζουν πολλά στενοενδημικά είδη και υποείδη φυτών, δηλαδή φυτά που εντοπίζονται μόνο στη συγκεκριμένη περιοχή. Κάθε χρόνο, τα σπάνια είδη φυτών «προσκαλούν» βοτανολόγους από όλες τις γωνιές του πλανήτη, για να τα μελετήσουν. Ανάμεσά τους εντυπωσιάζουν οι ενδημικές ορχιδέες, ενώ εξαιρετικά τοπία με διάφορα ενδημικά είδη τουλίπας δημιουργούνται στα Λευκά Όρη, στη Δίκτη, στη χερσόνησο της Γραμβούσας και στο μικρό βοτανικό παράδεισο του Γιους Κάμπου στο Ρέθυμνο.
Επίσης, η Κρήτη φημίζεται για τα αρωματικά φυτά και βότανα που φυτρώνουν παντού στα βουνά, τις καλλιεργούμενες εκτάσεις και τις παραθαλάσσιες περιοχές. Αρκετά από αυτά είναι ενδημικά και είναι γνωστά από την αρχαιότητα για τις φαρμακευτικές τους ιδιότητες.
Ενδεικτικό στοιχείο για την ποικιλία των ειδών που διαθέτει είναι ότι η χλωρίδα της Μεγάλης Βρετανίας, η οποία είναι 40 φορές μεγαλύτερη σε έκταση από την Κρήτη, περιέχει σχεδόν τον ίδιο αριθμό ειδών.
Το δίκταμο (Origanum dictamnus) είναι ένα ενδημικό βότανο της Κρήτης, το πιο διάσημο, το οποίο χρησιμοποιείται κυρίως ως τσάι κι ως θεραπευτικό ρόφημα. Το όνομα του προέρχεται από το όρος Δίκτη (Λασιθιώτικα Όρη), αν και συναντάται και στα υπόλοιπα βουνά της Κρήτης.
Η μαλοτήρα (Sideritis syriaca), γνωστή κι ως τσάι του βουνού ή καλοκοιμηθιά, είναι ποώδες φυτό ή θάμνος 10-50cm που απαντάται στα υψηλά υψόμετρα της Δυτικής Κρήτης (άνω των 900m). Το είδος είναι ενδημικό της Κρήτης και η ονομασία του syriaca (αντί για cretica) προέρχεται πιθανόν από σύγχυση του βοτανολόγου που την ονομάτισε.
Το λευκό κρινάκι της άμμου (επιστ. Pancratium maritimum), γνωστό κι ως αμαρυλλίς της άμμου, παγκράτιο ή κρίνος της Κνωσού είναι ένα πανέμορφο φυτό που κατακλύζει τους αμμόλοφους της Κρήτης κάθε χρόνο, από τον Αύγουστο ως τον Οκτώβριο. Δυστυχώς, τα τελευταία χρόνια η εμφάνιση του έχει περιοριστεί σε λίγες παραλίες, λόγω της συρρίκνωσης των αμμοθινών που ζει. Πλέον, το κρινάκι θεωρείται κινδυνεύον είδος και προστατεύεται από την ελληνική και διεθνή νομοθεσία.
Το Κρητικό κυκλάμινο (επιστ. Cyclamen creticum) ανήκει στην οικογένεια των πριμουλιδών. Σε πολλά μέρη της Ελλάδας τα κυκλάμινα λέγονται και Χοιρόψωμο, επειδή τις ρίζες του τις τρώνε τα γουρούνια. Φυτρώνουν κατά τα μέσα του φθινοπώρου, ανάμεσα σε σχισμές βράχων ή σε χαλάσματα.
Ένα από τα πιο όμορφα λουλούδια που συναντάμε στην Κρήτη είναι η Παιώνια του Κλούσιου (Paeonia Clusii). Το είδος αυτό της Παιώνιας είναι ένα από τα 33 είδη Παιώνιας που υπάρχουν στον πλανήτη και είναι ενδημικό της Κρήτης και της Καρπάθου. Ανήκει στην οικογένεια των βατραχοειδών και λέγεται αλλιώς και Κρητική Παιώνια. Το συναντάμε σε μεγάλα υψόμετρα μόνο και κυρίως στους ορεινούς όγκους της Δίκτης και των Λευκών Ορέων. Οι Κρητικοί τα λένε συνήθως Παγώνια ή Πηγούνια στην Ανατολική Κρήτη ή Ψήφια και τα φυτά Ψηφακές στη Δυτική Κρήτη.
Οι βρούβες είναι ένα από τα πιο γνωστά και κλασσικά χόρτα που γεμίζουν τα καλλιεργημένα κυρίως χωράφια στα χωριά της Κρήτης. Φυτρώνουν παντού και από τα παλιά χρόνια οι Κρητικοί τις τιμούσαν δεόντως. Τις μαζεύανε κορφολογώντας τα σταχάκια τους τα οποία συνήθως τα έτρωγαν βραστά με λεμόνι και ελαιόλαδο αλλά τα έβαζαν και μέσα σε πίτες τις περίφημες βρουβόπιτες.
Η λευκή αλαδανιά (Cistus salvifolius) ή αγριοφασκομηλιά όπως την λένε κάποιοι είναι ένα από τα πιο όμορφα λευκά λουλούδια της Κρήτης. Συναντάται σε όλους τους νομούς του νησιού σε μεσαία υψόμετρα μέχρι τα 900 μέτρα σχεδόν πάντα σε όξινα φυλλιτικά εδάφη.
Κάθε άνοιξη πολλά μέρη σε όλη την Κρήτη γεμίζουν από τα μωβ-μπλε άνθη που έχουν τα άγρια λούπινα (Lupinus varius) τα οποία είναι από τα πιο όμορφα και χαρακτηριστικά φυτά όλου του Μεσογειακού χώρου. Τα λούπινα ή λουμπούνια όπως τα λένε στην Κρήτη είναι ετήσια φυτά, τριχωτά με φύλλα σε σχήμα παλάμης χεριού που αποτελείται από 9-11 φύλλα συνήθως.