Το Καβούσι βρίσκεται 26χλμ ανατολικά του Αγίου Νικολάου και ανήκε ανέκαθεν διοικητικά στην επαρχία Ιεράπετρας, παρόλο που βρίσκεται στη βόρεια ακτή της Κρήτης. Το Καβούσι βρίσκεται σε μια από τις πιο ενδιαφέρουσες, τόσο από αρχαιολογική όσο και φυσιολατρική άποψη, περιοχές της Κρήτης. Η περιοχή είναι διάσπαρτη αρχαιολογικούς χώρους, παλιές εκκλησίες, φυσικά μνημεία και μικρούς γραφικούς παραδοσιακούς οικισμούς. Είναι κτισμένο σε εύφορη κοιλάδα, κατάφυτη από ελαιώνες, η οποία διαρρέεται από τον ποταμό που μεταφέρει τα νερά της Θρυπτής και του Κλήρου μέσω του φαραγγιού του Χαυγά και του Μέσονα.
Η περιοχή έχει αναπτυχθεί τουριστικά, αλλά σε πολύ ήπιο βαθμό, κάνοντας την ιδανική για ήρεμες οικογενειακές διακοπές. Το Καβούσι σήμερα είναι γνωστό κυρίως για την όμορφη παραλία του Θόλους. Απέναντι θα δείτε τη νήσο Ψείρα που κάποτε φιλοξένησε ένα σπουδαίο μινωικό οικισμό. Η περιοχή είναι γεμάτη πηγές γλυκού νερού που έρχεται κυρίως από το όρος του Καψά στα δυτικά και τα νερά αποκτούν ένα χαρακτηριστικό ανοικτό γαλάζιο χρώμα που λέγεται ότι δίνει το όνομά του στο Θόλος (από το θολός).
Η νήσος Ψείρα Αρχίζοντας από την παραλία του Θόλους, θα εντυπωσιαστείτε από τις γιγάντιες αποθήκες που έκτισαν οι Ρωμαίοι και χρησιμοποιήθηκαν ως και τη σύγχρονη εποχή για τη μεταφόρτωση εμπορευμάτων σε πλοία, όταν το οδικό δίκτυο ήταν ανύπαρκτο. Οι αποθήκες καταστράφηκαν από τους Γερμανούς την Κατοχή για να μην χρησιμοποιηθούν από τους Συμμάχους. Η περιοχή είναι διάσπαρτη και με πολλά Γερμανικά καταφύγια. Πάνω στην παραλία υπάρχει ο ναός της Παναγίας με παλιές επιγραφές περιηγητών, που εορτάζει της Αναλήψεως, ενώ λίγο πιο δυτικά υπάρχει ο κατάγραφος ναός του Αγίου Αντωνίου.
Το νησί Ψείρα, απέναντι από το Θόλος, αποτέλεσε σπουδαίο Μινωϊκό λιμάνι και σαφώς είχε διαρκή επικοινωνία με την περιοχή του Καβουσίου. Στη Ψείρα, την οποία μπορείτε να επισκεφτείτε με καραβάκι από το διπλανό Μόχλος, έχει βρεθεί μεγάλος Μινωικός οικισμός, σημαντικότερο εύρημα του οποίου είναι οι ανάγλυφες τοιχογραφίες που φιλοξενούνται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.
Μπορείτε να κάνετε μια βόλτα μέσα στο Καβούσι και να περπατήσετε στα στενάκια του παραδοσιακού χωριού, που είναι κτισμένο κοντά στην έξοδο του όμορφου φαραγγιού του Μέσονα. Στην κεντρική πλατεία θα δείτε την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, με Βυζαντινή αρχιτεκτονική, ενώ λίγο παρακάτω θα συναντήσετε τον τοιχογραφημένο ναό των Δώδεκα Αποστόλων.
Η μνημειακή ελιά του Αζοριά Δίπλα στον αρχαίο Αζοριά, 2 χλμ ανατολικά του Καβουσίου, υπάρχει ένα από τα εντυπωσιακότερα μνημεία της φύσης, ένας ζωντανός μάρτυρας όλων των ιστορικών χρόνων της Κρήτης. Το μνημείο αυτό δεν είναι άλλο παρά μια ελιά 3500+ ετών, από τις αρχαιότερες στον κόσμο. Το δέντρο έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενο μνημείο και θα σας εντυπωσιάσει η τεράστια περίμετρος της. Μάλιστα από το δέντρο αυτό κόπηκε κότινος (στεφάνι) για το στεφάνωμα της πρώτης νικήτριας στον Μαραθώνιο Γυναικών των Ολυμπιακών Αγώνων «Αθήνα 2004».
Εκτός από τα παραπάνω, αξίζει να επισκεφτείτε τους Μινωικούς οικισμούς στις θέσεις Βροντάς και Κάστρο, το αρχαίο μεταλλουργείο χαλκού της Μινωικής εποχής στη θέση Χρυσοκάμινο και το διπλανό οικισμό Χυλόπιτες, όπου βρέθηκε χάλκινο εγχειρίδιο και λίθινο δοχείο. Σχεδόν κάτω από το Χρυσοκάμινο, σε απόκρημνη περιοχή πάνω από τη θάλασσα, βρίσκεται η είσοδος της εντυπωσιακής σπηλιάς Θεριόσπηλιος με μεγάλο πληθυσμό νυχτερίδων.
Ναός Αγίων Αποστόλων στο Λυγαρά Καβουσίου 
Ο ναός των Αγίων Αποστόλων αποτελεί το στολίδι και το καμάρι των κατοίκων της γειτονιάς του Λυγαρά στο Καβούσι λόγω της παλαιότητάς του και των μοναδικής ομορφιάς αγιογραφιών που έχει. Πρόκειται για ένα μονόχωρο καμαροσκέπαστο και πραγματικά κατάγραφο ναό που χρονολογείται ανάμεσα στο 1200 -1250.
Για τα συνήθη δεδομένα της ανατολικής Κρήτης ο ναός του Αγίου Γεωργίου στο Καβούσι Ιεράπετρας είναι ένας μεγάλων διαστάσεων καμαροσπεπής ναός με δύο πτερύγια στο δυτικό τμήμα που δημιουργεί ένα νάρθηκα σε διάταξη Τ. Το μεγάλο μέρος του ναού προέξυψε μάλλον από επέκταση προς ανατολάς σε δεύτερη οικοδομική φάση.
Ο ναός της Αγίας Ειρήνης στην κοιλάδα της Αύγου στην περιφέρεια του Καβουσίου Ιεράπετρας χρονολογείται στον 14ο αιώνα και φέρει τοιχογραφίες του 1410-1411. Ο ναός πιστεύεται ότι υπήρξε καθολικό μικρής γυναικείας μονής, αλλά δε σώζονται άλλα κτίσματα.
Ο κοιμητηριακός ναός της Παναγίας Ζωοδόχου Πηγής στο Καβούσι Ιεράπετρας βρίσκεται στη θέση «Σφακιάς», παραπέμποντας στο ομώνυμο θεομητορικό προσκύνημα της Κωνσταντινούπολης. Είναι μικρός καμαροσκεπής ναός στο εσωτερικού του οποίου διατηρείται σε όχι καλή κατάσταση μικρό μέρος του αρχικού τοιχογραφικού διακόσμου.
Ο ναός του Αγίου Αντωνίου βρίσκεται στην θέση Βρυσίδια, πάνω από την παραλία του Θόλους, στο Καβούσι της επαρχίας Ιεράπετρας. Ο ναός αποτελούσε καθολικό μικρής μονής που τοποθετείται χρονολογικά στα τέλη του 14ου αιώνα. Μάλιστα υπάρχει χάραγμα επισκέπτη που αναφέρει το έτος 1390.
