Κρήτη

Στη μέση του κάμπου ανάμεσα στα χωριά Πανασός και Γέργερη Ηρακλείου συναντάμε τον Άη Γιάννη το Γεργιανό. Γεργιανός λέγεται επειδή ενώ βρίσκεται κτισμένος σε αγροτική περιφέρεια του Πανασού ανήκει σήμερα στη Γέργερη. Ο Άγιος Ιωάννης ο Γεργιανός τιμάται στην γέννηση του Τιμίου Προδρόμου και γιορτάζει ανήμερα του Κλήδονα.

Ακολουθώντας το χωματόδρομο που οδηγεί από τα Μουρτζανά Μυλοποτάμου στον εγκατελελλειμένο οικισμό των μυλωνάδων, τις Μούσες, περνάμε από τη Μονή του Δεσπότη Χριστού. Η μονή που βρίσκεται στο δυτικό πλευρό της κοιλάδας των Μουσών σώζει το καθολικό της που είναι κτισμένο στη βάση αιωνόβιου κυπαρισσιού. Ο ναός ανάγεται στην εποχή της Ενετοκρατίας και φέρει τοιχογραφικό διάκοσμο. Το μοναστήρι του Σωτήρα Χριστού είναι έρημο από το 1864 και είχε λειτουργήσει ως μετόχι του Παναγίου Τάφου.

Το ορεινό Σέλινο είναι μία από τις πιο πράσινες, πιο όμορφες και ταυτόχρονα πιο άγνωστες περιοχές όλης της Κρήτης. Μία από αυτές τις περιοχές που σχεδόν κανείς δεν ξέρει και δεν επισκέπτεται ποτέ αλλά και ούτε φαντάζεται ότι υπάρχουν είναι το Καλογέρου. Το Καλογέρου είναι ένα έρημο χωριό όπου κανείς πια δε ζει.

Πολύ κοντά στο Castel di Beto στις Μελέσες συναντάμε τον Βυζαντινό ναό του Αγίου Αντωνίου. Φέρει τοιχογραφίες (ίχνη) σε κακή κατάσταση.

Πάνω στην Εθνική Οδό που ενώνει τον Άγιο Νικόλαο με την Παχιά Άμμο, στο ύψος του Αλμυρού, συναντάμε ένα μικρό εκκλησάκι με πανοραμική θέα στη θάλασσα, τονΆγιο Γεώργιο τον Τραγοπιάστη. Παρόλο που δίνει την εντύπωση νέου ναού, χρονολογείται στην Ενετοκρατία και στο εσωτερικό του, κάτω από το στρώμα του ασβέστη, φέρει τοιχογραφίες.

Λίγα μέτρα ανατολικά των Άνω Καπετανιανών, πάνω στο δρόμο που οδηγεί στον Άη Γιάννη, συναντάμε τον μεγάλο μονόχωρο ναό του Μιχαήλ Αρχαγγέλου. Ενώ εξωτερικά θυμίζει σύγχρονη εκκλησία, στο εσωτερικό του ο επισκέπτης θα εντυπωσιαστεί από τις τοιχογραφίες που χρονολογούνται στην περίοδο της Ενετοκρατίας. Παρά την φθορά που έχουν υποστεί από το χρόνο, εξακολουθούν να αποτελούν εξαίσιο δείγμα εκείνης της περιόδου. Πάνω στους τοίχους υπάρχουν χαράγματα από τους διάφορους περιηγητές.

Πολύ κοντά στην έρημη σήμερα μονή του Προφήτη Ηλία και λίγο πριν την αρχαία ακρόπολη του Σμαρίου βρίσκεται ο λιτός μονόχωρος ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Χριστού, το εσωτερικό του οποίου φέρει τοιχογραφίες του 14ου αιώνα. Ανάμεσα στις τοιχογραφίες που διακρίνονται ακόμη περιλαμβάνονται σκηνές από το Δωδεκάορτο (δηλαδή τις δώδεκα σημαντικές γιορτές του έτους), διάφοροι άγιοι, συλλειτουργούντες ιεράρχες και η Δέηση.

Η μονή του Αγίου Ιωάννη στην περιοχή Βούλγαρης σήμερα δεν κατοικείται και σώζεται μόνο ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Πρόδρομου (24 Ιουνίου) και ελάχιστα ίχνη κελιών. Το μοναστήρι λειτούργησε πιθανώς από τον 15ο αιώνα και σύντομα απέκτησε τεράστια περιουσία (με χιλιάδες ελαιόδεντρα).