Κρήτη

Ένα από τα πολλά μονύδρια που διασώζονται στο Ακρωτήρι σήμερα είναι κι αυτό του Αγίου Γεωργίου του Απιδιώτη που βρίσκεται μέσα στο φαράγγι του Μαυρέ, στην περιοχή όπου υπήρξε ένας μικρός οικισμός που σήμερα έχει ερειπωθεί. Ο λιτός ναός είναι κτισμένος σε ένα από τα πολλά σπήλαια που βρήκαν καταφύγιο οι ασκητές του Ακρωτηρίου και έχει ωραία θέα μέσα στη χαράδρα.

Στην επαρχία Μιραμπέλου και πάνω στο δρόμο που οδηγεί από τα Λακώνια προς το Οροπέδιο Λασιθίου, συναντάμε τον ημιορεινό και σχεδόν έρημο οικισμό του Αγίου Κωνσταντίνου, γνωστό κι ως Παρακαλούρι. Ο οικισμός είναι γνωστός για τον ναό του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης, ο οποίος φέρει σπαράγματα τοιχογραφιών της Ενετοκρατίας.

Ο κοιμητηριακός ναός του Αγίου Δημητρίου βρίσκεται ανάμεσα στις δύο γειτονιές του σχεδόν έρημου και ακατοίκητου σήμερα χωριού Πλατανές Σελίνου Χανίων. Πλατανές σημαίνει το μέρος που έχει πολλά πλατάνια. Το χωριό βρίσκεται σκαρφαλωμένο στα 600 μέτρα υψόμετρο σε μία από τις πιο άγονες και φτωχές περιοχές όλου του νομού.

Η Παλαιοχριστιανική Βασιλική της Αγίας Σοφίας βρίσκεται νότια του Πανόρμου και αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες παλαιοχριστιανικές βασιλικές της Κρήτης με μήκος 54μ. και πλάτος 23μ.. Η Βασιλική ανασκάφηκε το 1948 από τους Κ. Καλοκύρη και Ν. Πλάτωνα και κτίστηκε τον 5-6ο αιώνα, όπως άλλωστε οι περισσότερες παραθαλάσσιες βασιλικές της εποχής.

Ο Ναός της Παναγίας στον ερειπωμένο οικισμό των Κάτω Αστρακών είναι μονόχωρος ναός του 16ου αιώνα που φέρει ίχνη τοιχογραφιών. Επίσης, στη δυτική όψη υπάρχει οικόσημο με δικέφαλο αετό με τη χρονολογία 1555 και μέσα στην εκκλησία υπάρχει τάφος.

Ένα από τα πλέον ιδιαίτερα θρησκευτικά μνημεία, συναντάμε λίγο βόρεια του χωριού Δαμαβόλου στον Μυλοπόταμο. Είναι ο ναός των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης, ο οποίος είναι κτισμένος με την ίδια αρχιτεκτονική που έκτιζαν τους θολωτούς τάφους και τα μιτάτα οι πρόγονοί μας. Ο ναός δεν είναι παλαιός, αλλά η ιδιαίτερη του αρχιτεκτονική είναι άξια αναφοράς.

Πολύ κοντά στην παραλία της Κολοκύθας βρίσκονται τα ερείπια Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής του 5-6ου αιώνα που ήρθε στο φως το 1971 από τον αρχαιολόγο Μανώλη Μπορμπουδάκη. Δίπλα υπάρχει μια υπέροχη παραλίτσα. Τα διάσπαρτα σπασμένα κομμάτια και η κατάσταση της Βασιλικής οδηγούν στο συμπέρασμα ότι καταστράφηκε βίαια μετά από επιδρομή πειρατών ή κατακτητών στην περιοχή.

Ο μονόχωρος καμαροσκέπαστος ναός του Χριστού στην παλιά πλατεία της Τυλίσσου έχει υποστεί μετασκευές, ενώ φέρει αρκοσόλιο (ταφικό μνημείο του κτήτορα) στο εσωτερικό του. Στον εξωτερικό τοίχο έχει τοποθετηθεί κρήνη με αραβική επιγραφή.