Κρήτη

Σύμφωνα με την παράδοση εδώ ασκήτεψαν οι αδελφοί Ευτύχιος και Ευτυχιανός (πιθανόν κατά την Αραβική Κατοχή 827-961), που έδωσαν το όνομα τους στην περιοχή (στους Αγιούς). Η αδερφή τους Κασσιανή ασκήτεψε σε σπηλιά στο Κάβο Λίθινο.

Η παλαιοχριστιανική Βασιλική του Αγίου Νικολάου βρίσκεται ανατολικά της Χερσονήσου, εκεί που βρίσκεται σήμερα ο νεότερος ναός του Αγίου Νικολάου. Η βασιλική του 6ου αιώνα είχε πλάτος 50μ.x 19μ.. Ήταν διακοσμημένη με ψηφιδωτό δάπεδο το οποίο βρίσκεται σε καλύτερη ποιότητα από το δάπεδο της κοντινής βασιλικής στο Καστρί.

Ο ναός αποτελούσε τμήμα του μοναστηριού της Παναγίας της Κερά Λιμνιώτισσας που ήταν γυναικείο και μάλλον ιδρύθηκε στα πρώτα χρόνια της Ενετοκρατίας και έπαψε να υφίσταται με την άλωση της Κρήτης από τους Τούρκους όταν πάρα πολλά μοναστήρια λεηλατήθηκαν και καταστράφηκαν και οι μοναχοί/ές τους σκοτώθηκαν.

Πάνω στο δρόμο που πηγαίνει από την πόλη των Χανίων στα Κεραμιά και λίγο πριν το χωριό Μαλάξα συναντάμε το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα. Ο Άγιος Ανδρέας υπήρξε πάντα ένα σημείο ορόσημο για την περιοχή λόγω της παρακείμενης πλούσιας σε νερό πηγής που ξεδιψούσε τους οδοιπόρους της περιοχής στο δρόμο τους προς τα χωριά των Κεραμιών.

Ο ναός της Παναγίας σώζει δυο στρώματα τοιχογραφικού διακόσμου. Το αρχαιότερο στρώμα εντοπίζεται στα δυτικά γωνιακά διαμερίσματα και χρονολογείται στον 11ο αιώνα. Στο βόρειο τοίχο αναπτύσσεται σε πυκνή παράταξη σειρά ολόσωμων αγίων και μαρτύρων με τους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη.

Η Μονή του Αγίου Νικολάου είναι μικρό μετόχι της μονής Βροντησίου κτισμένο στο όρος Σανίδα πάνω από το χωριό Σκούρβουλα. Το παλιό ερειπωμένο μοναστήρι αναστηλώθηκε εκ βάθρων από τον μοναχό Ιωσήφ Ανδρουλάκη και επαναλειτούργησε το 2014.

Ο (πολύ παλιός) ναός του Μιχαήλ Αρχαγγέλου βρίσκεται νότια των Αρχανών και φέρει τοιχογραφίες του 1315. Σε μια τοιχογραφία αναπαριστάται ο ιδρυτής της εκκλησίας να κρατάει μια μακέτα του ναού, ενώ υπάρχουν και αναπαραστάσεις κολασμένων.

Ο ναός της Αγίας Άννας βρίσκεται στο Ανισαράκι Κανδάνου και αποτελεί μια από τις σημαντικότερες Βυζαντινές Εκκλησίες της Κρήτης, καθώς φέρει πολύ σπουδαίες τοιχογραφίες του 1457-1462. Το εικονοστάσι είναι τοιχογραφημένο και δε φέρει ξύλινο τέμπλο.