Μινωική
Εποχή

Το Scoglio de Muflo των Ενετών, δηλαδή το νησάκι απέναντι από το Μόχλος φαίνεται ότι αποτέλεσε πολύ σημαντικό εμπορικό κέντρο και λιμάνι κατά την αρχαιότητα ως και τους Βυζαντινούς. Το νησί, που λέγεται και Ψύλλος (σε αντιδιαστολή με το μεγαλύτερο νησάκι Ψείρα στα δυτικά) αποτελεί αρχαιολογικό χώρο εδώ και πολλές δεκαετίες.

Το Προανακτορικό νεκροταφείο της Κουμάσας βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Λούκια και Κουμάσα. Στην περιοχή έγινε η πρώτη ανασκαφή 1904 - 1906 από τον Ξανθουδίδη και βρέθηκαν τέσσερις τάφοι (τρεις θολωτοί τάφοι και ένας ορθογώνιος).

Ο Μινωικός οικισμός του Πετρά ήταν κτισμένος σε χαμηλό λόφο κοντά στη σημερινή Σητεία. Πιστεύεται από πολλούς ότι εδώ ήταν η αρχαία Ητεία ή Ήτιδα, από όπου καταγόταν ο Μύσωνας, σπουδαίος σοφός της αρχαιότητας.

Νότια της Απτέρας βρίσκεται ο θολωτός τάφος του Στύλου, που ήρθε στο φως το 1961 (συλημένος) από τους Ν. Πλάτωνα και Κ. Δαβάρα. Πρόκειται για μνημειακό τάφο τοπάρχη της περιοχής, με κυκλικό, λιθόκτιστο θάλαμο και μακρύ, κτιστό δρόμο μήκος 20,80m.

Στο σημείο αυτό έχει ανασκαφεί το μεγαλύτερο νεκροταφείο της εποχής του Χαλκού (4500–3500πΧ) στην Ελλάδα με 302 τάφους, από τους οποίους 50 είχαν ήδη καταστραφεί ή συληθεί. Από τους τάφους ήρθαν στο φως 1800 αγγεία διαφόρων τύπων, λίθινα και χάλκινα αντικείμενα (πέλεκες, χειρόμυλοι, αγκίστρια, αιχμές δοράτων, κλπ.). Οι τάφοι ήταν πρωτόγονοι, θαλαμοειδείς ή απλοί λακκοειδείς σκαμμένοι σε μαλακό βράχο.

Στην τοποθεσία Πλατύσκινος κοντά στα Αχλάδια Σητείας έχει εντοπιστεί μεγάλος υπόγειος θολωτός τάφος διαμέτρου4.08m, ύψους 4.16m και διαδρόμου 9m. Ο τάφος, εξαιρετικά σπάνιος ειδικά στην Ανατολική Κρήτη, χρονολογείται στην περίοδο 1400-1220πΧ και θεωρείται ότι ήταν έμπνευση από τους τάφους των Μυκηναίων.

Στο ανατολικό άκρο της παραλίας των Πέρα Γαλήνων, στο Κεφάλι της Σούδας όπως λέγεται, σχηματίζεται ένας μικρός κάβος. Πάνω στο Κεφάλι έχουν βρεθεί τα ερείπια ενός μινωικού οικισμού, ο οποίος θεωρείται ότι ήταν σημαντικό λιμάνι της περιοχής.

Το τοπωνύμιο Κορακιάς υπάρχει σε πολλά μέρη σε όλη την Κρήτη και σημαίνει το μέρος που έχει κοράκια. Από μακριά ο Κορακιάς φαίνεται πολύ επιβλητικός πάνω από το χωριό και ξεχωρίζει με το απότομο σαν καρφί σχήμα του. Από κάθε πλευρά της η κορφή έχει απότομο γκρεμό και μόνο από τη νότια πλευρά της είναι εύκολη η πρόσβαση. Την επιβλητική αυτή προεξοχή της γης που είναι σα φυσικό φρούριο επέλεξαν από τα αρχαία χρόνια οι Μινωίτες σαν τόπο λατρείας τους και λειτούργησε σαν ιερό κορυφής.